سرطان واژن از جمله سرطان‌هایی است که به‌علت وجود سلول‌های سرطانی در واژن رخ می‌دهد. عواملی مانند سن بالا و بیماری HPV سبب ایجاد سرطان واژن می‌شود. این سرطان علائم و نشانه‌های مختلفی دارد که از جمله آن‌ها می‌توان به خونریزی غیرطبیعی از واژن اشاره کرد. در ادامه این مقاله از تافته به بررسی بیشتر سرطان واژن پرداخته و روش‌های درمان این سرطان را بررسی می‌کنیم.
سرطان واژن چیست؟
سرطان واژن هنگامی رخ می‌دهد که سلول‌های سرطانی در واژن ایجاد شود. در واقع این سرطان بسیار غیرمعمول است. واژن به قسمتی گفته می‌شود که کودک هنگام تولد از آن عبور می‌کند. در واقع این مجرای تو خالی از دهانه رحم تا مهبل امتداد دارد.
سرطان سلول سنگ فرشی (Squamous Cell Carcinom)
سرطان سلول سنگ‌فرشی شایع‌ترین نوع سرطان واژن بوده که این سرطان در سلول‌های صاف و ظریف که سطح واژن را می‌پوشاند به وجود می‌آید. سرطان سلول سنگ فرشی به آرامی گسترش می‌یابد و سلول‌های سرطانی تمایل دارند تا در جایی که به وجود آمده‌اند مستقر شوند. البته این سرطان می‌تواند به سایر اعضا بدن نظیر استخوان‌ها، کبد و ریه نیز حرکت کند. سرطان سلول سنگ فرشی معمولا در خانم‌های مسن که بالای ۶۰ سال سن دارند دیده می‌شود.
آدنوکارسینوم (Adenocarcinoms)
سرطان آدنوکارسینوم در سلول‌های غده لنفاوی در واژن ایجاد می‌شود و سبب ترشح مایع مخاطی خواهد شد. این سرطان می‌تواند در بخش‌های دیگر بدن همچون غدد لنفاوی، کشاله ران و ریه‌ها نیز سرایت کند.
کارسینوم سلولی روشن (Clear cell carcinoma)
این سرطان نسبت به آدنوکارسینوم احتمال شیوع کم‌تری دارد. کارسینوم سلولی روشن معمولا در خانم‌هایی که مادرشان در اوایل بارداری هورمون دی اتیل استیل بسترول (Diethylstillbestrol DES) دریافت می‌کردند بیشتر دیده می‌شود. در بین سال‌های ۱۹۳۸ و ۱۹۷۱ پزشکان این دارو را برای زنان باردار تجویز می‌کردند تا از سقط جنین و سایر مشکلات دیگر جلوگیری شود. در سال ۱۹۷۱ پزشکان از تجویز این دارو خودداری کردند. البته سوال اینجا است که اگر مادری هورمون دریافت کرده باشد چقدر طول می‌کشد که فرد در معرض ابتلا به این سرطان باشد. خانم‌هایی که DES مصرف نکردند نیز ممکن است درگیر سرطان واژن شوند. اما احتمال درگیر شدن به این سرطان در آن‌ها بسیار کم است. اگر عامل DES نباشد، سرطان کارسینوم سلولی می‌تواند پس از یائسگی رخ دهد.
سرطان واژن و HPV (ویروس پاپیلوم انسانی)
از هر ۱۰ مورد سرطان واژن ۹ مورد با عفونت HPV در ارتباط است. HPV شایع‌ترین عفونتی است که از راه جنسی منتقل می‌شود. به همین منظور سازمان غذا و دارو دو واکسن مختلف را برای پیشگیری از HPV تایید کرده است. هنگامی که فرد برای اولین بار به HPV دچار می‌شود، معمولا عفونت خود به خود بهبود می‌یابد. در صورتی که این عفونت در واژن باقی بماند، ممکن است منجر به سرطان شود.
عوامل دیگر ابتلا به سرطان واژن
سرطان واژن ممکن است به دلیل عوامل دیگری نیز رخ دهد که از جمله این عوامل می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- مصرف سیگار
- مصرف الکل
- ابتلا به ایدز
- ابتلا به سرطان دهانه رحم
علائم و نشانه‌های سرطان واژن
در بسیاری مواقع علائمی برای سرطان واژن وجود ندارد. سرطان واژن می‌تواند با علائمی نظیر درد و خونریزی در واژن همراه شود. پزشک با انجام آزمایش‌های معمول و تست پاپ اسمیر می‌تواند این بیماری را تشخیص دهد. از دیگر علائم سرطان واژن می‌توان به پیدایش یک توده در واژن، احساس درد در هنگام رابطه جنسی و درد در لگن اشاره کرد. البته این علائم نشان‌دهنده سرطان واژن نیست. بلکه این علائم می‌توانند نشان‌دهنده عفونت نیز باشند. بنابراین بررسی علل و اطمینان از آن با مراجعه به پزشک بسیار اهمیت دارد.
تشخیص و درمان سرطان واژن
اگر ابتلا به سرطان واژن با معاینه لگن و آزمایش پاپ اسمیر مشخص شد، پزشک معاینه دیگری به نام کولپوسکوپی برای بررسی دقیق را انجام می‌دهد. در این روش پزشک از یک دستگاه بزرگ‌نمایی خاص برای بررسی واژن و رحم استفاده می‌کند. همچنین برای تشخیص بهتر ممکن است پزشک نمونه‌ای از بافت واژن را جدا کرده و آن را مورد آزمایش قرار دهد. پزشک نمونه را زیر میکروسکوپ مشاهده و بررسی می‌کند که به آن بیوپسی می‌گویند. اگر پزشک وجود سرطان را در شخص تشخیص دهد، شیوه درمان بر اساس عوامل متعددی مشخص می‌شود که این عوامل شامل موارد زیر می‌شوند:
- سرطان و مقدار پیشرفت آن
- مقدار نزدیک شدن سلول‌های سرطانی به سایر اندام‌ها
- آیا درمان با اشعه در ناحیه لگن انجام شده است؟
- آیا فرد عمل هیسترکتومی انجام داده است؟
روش‌های معمولی که پزشکان به شما پیشنهاد می‌کنند شامل موارد زیر می‌شوند:
عمل جراحی
جراحی شایع‌ترین نوع درمان برای سرطان واژن است. برای این منظور پزشک برای درمان بافت آسیب دیده و جلوگیری از پیشرفت بیماری از عمل لیزر استفاده می‌کند. ممکن است پزشک بخشی از واژن یا همه آن را در طی عمل جراحی بردارد یا عمل هیسترکتومی انجام دهد. این زمانی است که رحم بیرون کشیده می‌شود. همچنین گاهی لازم است اندام‌های دیگر هنگام عمل جراحی از بدن جدا شوند.
بسیاری از خانم‌ها پس از عمل جراحی می‌توانند رابطه جنسی داشته باشند. پزشک در مورد زمان انجام رابطه جنسی صحبت کرده و توصیه‌های لازم را می‌کند. اگر انجام رابطه جنسی بر اساس توصیه‌های پزشک انجام گیرد، ممکن است احتمال ابتلا به عفونت افزایش یابد. همچنین رابطه جنسی می‌تواند منجر به خونریزی و درد شدیدی در ناحیه که تحت عمل جراحی بوده است شود. بنابراین نحوه درمان و نوع عمل جراحی بر رابطه جنسی فرد تاثیرگذار است.
پرتو درمانی
از دیگر روش‌هایی درمان سرطان واژن می‌توان به پرتو درمانی اشاره کرد. در این روش با استفاده از اشعه ایکس پرقدرت و انواع دیگر اشعه‌ها بافت‌های سرطانی از بین می‌روند. پرتو درمانی با استفاده از دستگاهی که پرتو‌های ایکس را خارج از بدن بیمار می‌فرستد صورت می‌گیرد. همچنین پزشک می‌تواند ماده رادیواکتیو محافظت شده‌ای را درون بدن بیمار و نزدیک سلول‌های سرطانی بفرستد. پرتودرمانی در ناحیه لگن ممکن است سبب آسیب به تخمدان‌ها و کاهش تولید استروژن و بروز علائم یائسگی و خشکی واژن شود. اگر فرد قبل از ابتلا به سرطان واژن دچار یائسگی شده باشد، به احتمال بالا این علائم بروز نخواهد داد. پرتو درمانی ممکن است سبب تحریک بافت‌های سالم و متورم و نازک شدن واژن شود.
شیمی درمانی
روش شیمی درمانی نیز از روش‌های رایج برای درمان سرطان واژن شناخته می‌شود. در این روش با استفاده از داروها رشد سلول‌های سرطانی متوقف می‌شود. فرد این داروها را از طریق دهان یا IV دریافت می‌کند. اگر فرد دچار سرطان سلول سنگ‌فرشی در واژن باشد، پزشک درمان را با استفاده از لوسیون‌های خاص انجام می‌دهد. همچنین بسیاری از بیماران در طول شیمی درمانی باید از برقراری رابطه جنسی خودداری کنند. شیمی درمانی با عوارضی نظیر تهوع، ریزش مو و… همراه است و می‌تواند سبب احساس ناامنی در فرد شود. توجه داشته باشید که این عوارض جانبی پس از درمان متوقف شده و شخص به زندگی عادی خود باز می‌گردد.
چگونه می‌توان از ابتلا به سرطان واژن جلوگیری کرد؟
یکی از بهترین روش‌ها برای پیشگیری از ابتلا به سرطان واژن این است که فرد در معرض HPV قرار نداشته باشد. برای این منظور سازمان غذا و دارو آمریکا تزریق دو نوع واکسن به نام و ۴ Gardasil و Gardasil 9 را تایید کرده است. ۴ Gardasil شما را از چهار نوع شایع HPV محافظت می‌کند. همچنین Gardasil 9 از ابتلا به ۹ تایپ مشخص از HPV کاربرد دارد. تزریق واکسن گارداسیل بسیار اهمیت دارد. اما اگر تمایلی به تزریق واکسن ندارید، باید تغییراتی را در شیوه زندگی خود ایجاد کنید. تغییراتی که خطر ابتلا به سرطان واژن را کاهش می‌دهند، به شرح زیر هستند:
- با بیش از یک فرد رابطه جنسی نداشته باشید.
- با فردی که بیشتر از یک نفر رابطه جنسی دارد، رابطه برقرار نکنید.
- در هنگام رابطه جنسی استفاده از کاندوم را فراموش نکنید.
- تست پاپ اسمیر را به‌طور منظم انجام دهید.۰۹
- از کشیدن سیگار خودداری کنید.
درصورتی که سرطان واژن به موقع تشخیص داده شود به‌راحتی قابل درمان است.
سرطان واژن و اهمیت پیشگیری از آن
سرطان واژن از جمله سرطان‌هایی بوده که امروزه به دلیل عدم توجه به بهداشت جنسی و سایر عوامل در حال گسترش است. با رعایت نکات بهداشتی اشاره شده در این مقاله و انجام چکاپ‌های سالانه احتمال ابتلا به این سرطان تا حد قابل توجهی کاهش می‌یابد.