یکی از بیماری‌های بسیار رایج در بین بانوان فیبروم رحم (Uterine Fibroids) است. در واقع به توده‌های خوش‌خیم که در عضلات رحم رشد می‌کنند فیبروم رحم گفته می‌شود. توجه داشته باشید که این بیماری هیچ تأثیری بر افزایش درصد ابتلای فرد به سرطان ندارد. بااین‌وجود با علائم آزاردهنده‌ای مانند درد لگن، خونریزی‌های شدید و ایجاد اختلال در ادرار همراه است.
برای افزایش کیفیت زندگی زنان و کنترل علائم این بیماری تشخیص و درمان آن از اهمیت زیادی برخوردار است. در این مقاله از تافته ضمن بیان مطالبی جهت آشنایی شما با فیبروم رحم علائم و راه‌های درمان این بیماری را نیز بیان می‌کنیم. با ما تا انتها همراه باشید.
منظور از فیبروم رحم چیست؟
به توده‌های غیرسرطانی که روی دیواره رحم یا داخل آن رشد می‌کنند فیبروم رحم گفته می‌شود. شاید برای شما جالب باشد که بدانید فیبروم رحم را با نام‌های فیبروئید (fibroids)، میوم (myomas)، لیومیوم (leiomyomas) نیز می‌شناسند. این توده‌ها که اغلب در سنین باروری، به‌ویژه بین ۳۰ تا ۴۰ سالگی ایجاد می‌شوند، از سلول‌های عضلانی صاف تشکیل شده‌اند.
باوجود این که فیبروم‌ها خطر ابتلا به سرطان را افزایش نمی‌دهند، اما می‌توانند باعث بروز علائم آزاردهنده‌ای برای بانوان شوند. رشد فیبروم‌های رحم در اندازه‌های مختلف است. در برخی از بانوان وجود فیبروم‌های شدید باعث انبساط رحم و در نهایت افزایش وزن می‌شود.
همچنین متخصصین تاکنون دلیل مشخصی را برای ایجاد این تومورهای خوش‌خیم پیدا نکردند بااین‌وجود تحقیقات نشان می‌دهد که رشد این تومورها با افزایش سطح استروژن همراه است. معمولاً پزشکان وجود فیبروم رحم را با سونوگرافی یا معاینات ناحیه لگن تشخیص می‌دهند.
انواع مختلف فیبروم رحم
فیبروم‌های رحمی قابلیت رشد در هر جایی از رحم با اندازه‌های متفاوت را دارند. این فیبروم‌ها باتوجه‌به محل رشد آن‌ها در انواع مختلفی طبقه‌بندی می‌شوند. مهم‌ترین فیبروم‌های رحم شامل موارد زیر است:
فیبروم داخل دیواره (intramural myoma)
فیبروم داخل رحم با نام میوم اینترامورال نیز شهرت دارد. این فیبروم رحمی درون دیواره عضلانی رحم رشد می‌کند و با بزرگ‌شدن رحم را دچار کشیدگی می‌کند.
فیبروم ساقه‌دار (Pedunculated fibroids)
به شرایط خاصی که در آن فیبروم ساب سروزال با یک ساقه باریک به رحم وصل می‌شود، فیبروم ساقه‌دار می‌گویند. در واقع ساقه این فیبروم به‌عنوان یک‌پایه از تومور محافظت می‌کند.
فیبروم خارج از رحم (Subserosal fibroids)
فیبروم ساب سروزال قابلیت رشد از دیواره رحم به داخل لگن را دارد. این فیبروم با بزرگ‌شدن می‌تواند رحم را ازیک‌طرف حجیم‌تر کند.
فیبروم زیر مخاطی (Submucosal fibroids)
فیبروم زیر مخاطی یا همان فیبروم ساب موکوزال در لایه ماهیچه‌ای میانی رحم به سمت حفره داخلی آن ایجاد می‌شود. این نوع از فیبروم رحمی بسیار نادر است و در صورت وجود آن خونریزی‌های غیرطبیعی زیادی را به همراه دارد.
فیبروم دهانه رحم (Cervical fibroids)
این نوع از فیبروم رحم بسیار کمیاب است و معمولاً در دهانه رحم رشد می‌کند.
علت ایجاد فیبروم رحم چیست؟
همان‌طور که گفته شد متخصصین برای علت ایجاد فیبروم رحم دلیل مشخصی پیدا نکردند. بااین‌حال نوسانات هورمون‌های استروژن و پروژسترون تأثیر زیادی در ایجاد این بیماری دارد. در ادامه تعدادی از عوامل که ریسک ابتلا به فیبروم رحمی را افزایش می‌دهند بیان می‌کنیم:
- قاعدگی‌های نامنظم
- سابقه ابتلا به بیماری‌هایی مانند دیابت و فشارخون
- زمینه ارثی و خانوادگی
- عدم ورزش و تحرک کافی
- مصرف زیاد گوشت قرمز
- کمبود ویتامین D
- زیاده‌روی در مصرف نوشیدنی‌های الکلی و کافئین‌دار
- اضطراب و استرس زیاد
- آغاز پریود در سن کم
- دیر رسیدن به سن منوپاز
شایع‌ترین علائم فیبروم رحم چیست؟
قبل از هر چیز ذکر این نکته ضروری است که علائم فیبروم رحم بستگی به محل، اندازه تومور و تعداد آن‌ها دارد. شایع‌ترین علائم فیبروم رحم شامل موارد زیر است:
- احساس درد زمان رابطه جنسی
- خونریزی و لکه بینی بین دوره‌های قاعدگی
- احساس افزایش درد قاعدگی
- احساس نفخ شکم
- احساس فشار در ناحیه مقعد
- مشاهده افزایش ترشحات واژن
- اختلال در ادرار
- یبوست
در ادامه خوب است بدانید که تنها برخی از بانوان بااحساس درد در فیبروم رحم روبه‌رو می‌شوند. همچنین علت ریزش مو به‌خاطر خونریزی شدید ناشی از فیبروم رحم در بانوان است. شما باید در صورت مشاهده این علائم به یک پزشک متخصص مراجعه کنید. توجه داشته باشید که در صورت افزایش خونریزی رعایت بهداشت شخصی از بروز بسیاری بیماری‌های دیگر جلوگیری می‌کند.
استفاده از محصولات بهداشتی تافته مانند نوار بهداشتی به بانوان برای حفظ بهداشت کمک زیادی می‌کند.
روش‌های مختلف برای تشخیص فیبروم رحمی کدام است؟
معمولاً پزشکان برای تشخیص این بیماری از معاینات ناحیه لگن شروع می‌کنند تا اندازه و شکل رحم را مورد بررسی قرار دهند. همچنین در روش سونوگرافی نیز پزشکان فیبروم‌های موجود و ساختار داخل رحم را مشاهده می‌کنند. از دیگر روش‌های رایج برای تشخیص فیبروم رحمی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- هیستروسونوگرافی: این روش برای مشاهده فیبروم‌های زیر مخاطی و پوشش داخلی در بانوان باردار یا دارای خونریزی شدید استفاده می‌شود.
- ام‌آرآی لگن: این روش برای مشاهده تخمدان‌ها، رحم و سایر اندام‌های لگن استفاده می‌شود.
- هیستروسالپنگوگرافی: این روش برای مشاهده حفره رحم و لوله‌های فالوپ در صورت عدم بارداری کاربرد دارد.
- لاپاراسکوپی: در این روش قسمت بیرونی رحم و ساختار اطراف آن مشاهده می‌شود.
آیا راهی برای جلوگیری از ابتلا به فیبروم رحم وجود دارد؟
تاکنون مطالبی در مورد علت‌های ابتلا به فیبروم رحم برای شما بیان شد. در این بخش راهکارهای متفاوتی را به شما آموزش می‌دهیم تا کنترل بیشتری بر این بیماری داشته باشید.
کاهش مصرف الکل
مصرف نوشیدنی‌های حاوی الکل علاوه بر افزایش التهابات تأثیر زیادی در افزایش هورمون‌های مؤثر در رشد فیبروم دارد.
تنظیم فشارخون
مطالعات پزشکان ثابت کرده است که بانوان مبتلا به فشارخون بیشتر در معرض بیماری فیبروم رحمی قرار دارند. راهکارهای کنترل فشارخون عبارت‌اند از:
- بررسی فشارخون به‌صورت منظم
- ورزش‌کردن
- اجتناب از مصرف غذاهای فراوری شده و آماده
- پرهیز از مصرف دخانیات
- کنترل میزان نمک مصرفی در غذا
مصرف ویتامین D
تحقیقات انجام شده ثابت می‌کند که مصرف کافی ویتامین D خطر ابتلا به فیبروم رحم را تا ۳۲ درصد کم می‌کند. شما علاوه بر دریافت ویتامین D از طریق نورآفتاب می‌توانید با مصرف مواد غذایی مانند آب پرتقال، زرده تخم‌مرغ، ماهی، لبنیات و… نیاز بدن خود را تامین کنید.
کنترل استروژن در بدن
باوجود تأثیر مثبت هورمون استروژن در باروری آقایان و بانوان افزایش این هورمون در بدن خطر ابتلا به فیبروم رحم را افزایش می‌دهد. برای حفظ تعادل استروژن بدن می‌توانید از راهکارهای زیر استفاده کنید:
- از مواد شیمیایی مختل‌کننده هورمون‌ها مانند آفت‌کش‌ها،کودها،رنگ‌های خوراکی و… دوری کنید.
- با کنترل وزن خود مانع از افزایش سلول‌های چربی در بدن خود شوید.
راهکارهای درمانی پزشکی برای فیبروم رحم
پزشکان باتوجه‌به تعداد، محل، اندازه و علائم میوم راهکار درمانی مناسب با آن را تجویز می‌کند. برای درمان فیبروم رحم از روش‌های زیر استفاده می‌شود:
آنتاگونیست‌‌‌های GnRH
این دارو از طریق توقف هورمون محرک فولیکول (FSH) و هورمون لوتئین کننده (LH) برای کمک به بهبود بیماری استفاده می‌شود. معمولاً از این روش در افرادی که دچار خونریزی شدید یا دارای فیبروم‌های بزرگ هستند استفاده می‌شود.
قرص ضدبارداری
استفاده از قرص‌های ضدبارداری علاوه بر کاهش دردهای پریود و خونریزی در بهبود علائم فیبروم رحم نقش مؤثری دارد. همچنین استفاده از سایر روش‌های جلوگیری از بارداری مانند IUD جهت کنترل فیبروم‌های رحمی بسیار رایج است.
هیسترکتومی
در برخی از موارد نادر و زمانی که هیچ راه‌حل درمانی برای بهبود علائم جوابگو نباشد پزشک هیسترکتومی یا همان خارج‌سازی رحم را تجویز می‌کند. هیسترکتومی تنها روش درمان قطعی برای فیبروم رحم است.
آگنوسیت‌‌‌های GnRH
معمولاً از داروهای تنظیم‌کننده سطح هورمون‌ها برای کوچک‌کردن فیبروم رحم استفاده می‌شود. با کاهش هورمون‌های استروژن و پروژسترون فیبروم رحم کوچک می‌شود و در نهایت سیکل عادت ماهیانه برای بانوان متوقف می‌شود. توجه داشته باشید که با مصرف این دارو با عوارضی مانند تعریق، گرفتگی و خشکی واژن روبه‌رو خواهید شد.
ابلیشن آندومتر
در شرایطی که فیبروم رحم در مخاط قرار داشته باشد، عمل ابلیشن آندومتر توصیه می‌شود. این عمل با تخریب پوشش رحم به بهبود بیماری کمک می‌کند.
آمبولیزاسیون فیبروم رحم (UFE)
آمبولیزاسیون فیبروم رحم یکی از جدیدترین روش‌های درمانی برای معالجه فیبروم رحم است. در این روش پزشک با مسدودسازی رگ‌های تغذیه‌کننده فیبروم و توقف خون‌رسانی به آن باعث کوچک‌شدن آن می‌شود.
این روش درمانی یکی از بهترین راهکارها برای بهبود فیبروم رحمی است و دوره نقاهت ندارد. معمولاً این روش برای بانوان باردار یا افرادی که قصد بارداری دارند توصیه نمی‌شود.
درمان فیبروم رحم با طب سنتی
استفاده از ماساژدرمانی، داروهای گیاهی و طب سوزنی نیز در درمان فیبروم‌های رحم تا حدوی مؤثر است. برای جلوگیری از تداخل روش‌های درمانی با سایر داروهای مصرفی باید حتماً با یک پزشک متخصص مشورت کنید. داروهای گیاهی مؤثر برای درمان فیبروم‌های رحم شامل موارد زیر است:
- دم‌نوش چای سبز
- گیاهان دارویی حاوی رسوراترول مانند تمشک، توت، انگور
- زردچوبه
- گیاه پنج‌انشگت
عوارض ابتلا به فیبروم رحم چیست؟
معمولاً فیبروم‌های رحمی عارضه خطرناکی برای افراد مبتلا ندارند. به‌طورکلی عوارض این بیماری باتوجه‌به محل تشکیل و اندازه آن متفاوت است. بانوان مبتلا به فیبروم‌های بزرگ به دلیل فشار روی مجاری ادراری و مثانه با عفونت‌های ادراری و مشکلات کلیوی روبه‌رو می‌شوند. همچنین فیبروم رحم با خونریزی‌های غیرمعمول و شدید باعث کم‌خونی در بانوان می‌شود.
در برخی از بانوان باردار مبتلا به فیبروم رحم احتمال سقط‌جنین وجود دارد. همچنین در صورت اندازه زیاد فیبروم و محل نامناسب آن فرد مبتلا قابلیت زایمان طبیعی را ندارد. ذکر این نکته ضروری است که قرارداشتن فیبروم‌های رحم در ابتدای لوله‌های رحم ناباروری را به همراه دارد.
راه‌های مؤثر برای جلوگیری از ابتلا به فیبروم رحم
اصلاح سبک زندگی و تغذیه سالم تأثیر زیادی در کنترل و مدیریت فیبروم رحم دارد. برای پیشگیری از ابتلا به فیبروم رحم استفاده از روش‌های زیر توصیه می‌شود:
- ورزش منظم و پیاده‌روی
- رژیم غذایی سالم و مصرف میوه
- کنترل اضطراب و استرس
- کنترل مصرف گوشت قرمز
- اجتناب از مصرف الکل و دخانیات
جمع‌بندی
همان‌طور که گفته شد به تومورهای خوش‌خیم که در داخل یا دیواره رحم رشد می‌کنند فیبروم رحم گفته می‌شود. عوامل متفاوتی مانند اضافه‌وزن، سابقه خانوادگی، عدم تعادل هورمون‌ها و… در به‌وجودآمدن این عارضه در بانوان تأثیر دارد. بانوان باید با مشاهده علائم زیر به یک پزشک مراجعه کنند:
- تداوم درد در ناحیه لگن
- مشاهده علائم کم‌خونی
- اختلال در ادرار
- پریودهای سنگین و طولانی
- درد در زمان برقراری رابطه جنسی
توجه داشته باشید که فیبروم رحم یک تومور خوش‌خیم است و احتمال بدخیم شدن آن بسیار کم است. بااین‌وجود اصلاح سبک زندگی و تغذیه سالم تأثیر زیادی در پیشگیری از ابتلا به این بیماری دارد. در این مقاله ضمن آشنایی شما با فیبروم رحم به کلیه سؤالات شما در مورد علائم و روش‌های درمان این بیماری پاسخ داده شد.