پریود مردانه چیست؟ بسیاری از افراد فکر می‌کنند که پریود تنها مربوط به زنان است و کمتر کسی از این قضیه مطلع است که مردان نیز عادت‌ماهانه را تجربه می‌کنند. اما واقعیت این است که مردان نیز نوسانات هورمونی مشابهی تجربه می‌کنند که ممکن است به علائمی مانند تغییرات خلقی، خستگی و کاهش انرژی منجر شود. عادت‌ماهانه در مردان مانند بانوان خونریزی و تغییرات جسمی ندارد؛ اما تغییرات هورمونی که رخ می‌دهد عوارض جانبی بسیاری مانند تغییرات خلقوخو را به دنبال دارد. این نوسانات به دلیل تغییرات سطح تستوسترون در بدن مردان رخ می‌دهد و با عواملی مانند استرس، خواب ناکافی و تغذیه نادرست تشدید می‌شود. اگرچه این پدیده به اندازه قاعدگی در زنان شناخته شده نیست، آگاهی از آن می‌تواند به مردان کمک کند تا بهتر علائم خود را مدیریت کنند و کیفیت زندگی بهتری داشته باشند.
اصطلاح پریود مردانه یک اصطلاح غیرعلمی است. این اصطلاح را برای توصیف تغییرات روحی و روانی که مردان در طول چرخه هورمونی خود تجربه می‌کنند به کار می‌برند. در واقع این تغییرات شبیه به سندروم پیش از قاعدگی بانوان است. در این مقاله از تافته به مسئله پریود مردانه و علائم آن و راه‌های مقابله با آن می‌پردازیم. اگر شما علاقه‌مند به کسب اطلاعات در این مورد دارید پیشنهاد می‌کنیم که تا انتهای مطلب با ما همراه باشید.
پریود مردانه چیست؟
پریود مردانه که گاهی به آن سندرم تحریک‌پذیری مردانه یا PMS مردانه نیز گفته می‌شود، واقعیتی پیچیده و علمی است که به تغییرات هورمونی روزانه و فصلی در مردان ارتباط دارد. برخلاف زنان که چرخه قاعدگی ماهانه دارند، مردان یک چرخه هورمونی روزانه دارند که بیشتر تحت تاثیر نوسانات تستوسترون است. مطالعات نشان داده‌اند که سطح تستوسترون در مردان در طول روز تغییر می‌کند، صبح‌ها در اوج است و به تدریج تا شب کاهش می‌یابد. این تغییرات می‌تواند بر خلق و خو، انرژی و حتی رفتارهای روزمره تاثیر بگذارد.
مطالعات علمی نشان داده است که مردان نیز همانند زنان در طول ماه نشانه‌هایی از ترشح هورمون‌های جنسی را دارند. سطح هورمون‌های مردانه تستوسترون در طول ماه نوساناتی دارد. تستوسترون در مردان صبح‌ها افزایش پیدا می‌کند و عصرها روند کاهشی دارد. اولین پژوهشگر کاشف نوسانات هورمونی در مردان دکتر جد دایموند (jed diamond) بوده است.
در عین حال، تحقیقات نشان می‌دهد که برخی مردان علائمی مشابه سندرم پیش از قاعدگی زنان را تجربه می‌کنند. در یک نظرسنجی، حدود ۲۶ درصد از مردان اعتراف کردند که علائمی مانند خستگی، حساسیت و تغییرات خلقی را به صورت منظم تجربه می‌کنند، به طوری که حتی برخی از این مردان از گرفتگی عضلانی شکایت داشتند.
همچنین، مطالعاتی درباره نوسانات فصلی سطح تستوسترون نشان داده‌اند که این هورمون در مردان در فصول مختلف، به ویژه در تابستان، افزایش می‌یابد و در زمستان به کمترین میزان خود می‌رسد.
دکتر جد دایموند با انجام یک پژوهش روی قوچ‌ها به یک‌سری از نوسانات هورمونی روی قوچ‌ها در فصل جفت‌یابی رسید. او این پدیده را در انسان به نام عارضه بدخلقی مردانه که به‌اصطلاح به آن IMS (Irritable Male Syndrome) گفته می‌شود نام‌گذاری کرد.
همان‌طور که گفته شد آقایان در این دوره زمانی مانند خانم‌ها خونریزی و فرایند بیولوژیکی ریزش دیواره رحم را ندارند؛ اما دچار نوسانات خلقی و تحریک‌پذیری هستند.
دانستنی‌هایی درباره پریود مردان
- اصلاح سبک زندگی و ایجاد یک سبک سالم برای روزمره به کاهش عوارض سندروم IMS کمک بسیار زیادی می‌کند. به‌عنوان‌مثال پرهیز از مصرف دخانیات و سیگار، ورزش به طور منظم و… در کاهش علائم پریود در مردان مؤثر است.
- مردان نیز همانند بانوان در طول زندگی خود چرخه هورمونی را تجربه می‌کنند. تغییرات هورمونی که در بدن مردان رخ می‌دهد شبیه به علائم قبل از عادت ماهیانه در زنان است. این علائم شامل خستگی، تغییرات خلقی، ریزش مو، افسردگی و… هستند.
- میزان ترشح تستوسترون در مردان حالت نوسانی دارد. مطابق با تحقیقات ترشح این هورمون در صبح‌ها و فصل پاییز افزایش می‌کند درحالی‌که این روند در شب و فصل بهار روند کاهشی دارد.
علائم پریود مردانه چیست؟
علائم پریود مردانه یا نوسانات هورمونی در مردان می‌تواند بسیار شبیه به علائم قاعدگی در زنان باشد، اما تفاوت‌های خاص خود را دارد. این علائم بیشتر به دلیل تغییرات روزانه و فصلی سطح تستوسترون رخ می‌دهند. مردان در طول روز شاهد افزایش و کاهش تستوسترون هستند که این امر می‌تواند به بروز علائمی چون تحریک‌پذیری، خستگی، کاهش تمرکز و حتی نوسانات خلقی منجر شود.
در مردان، سطح تستوسترون معمولا صبح‌ها در اوج است و تا عصر کاهش پیدا می‌کند. این کاهش هورمونی می‌تواند احساس خستگی و کاهش انرژی را به همراه داشته باشد. همچنین، برخی مردان ممکن است دچار مشکلاتی همچون کاهش میل جنسی یا مشکلات خواب شوند. مطالعات نشان داده‌اند که حدود ۲۶ درصد از مردان ممکن است علائمی شبیه به سندرم پیش از قاعدگی (PMS) را تجربه کنند؛ از جمله تحریک‌پذیری، حساسیت و حتی گرگرفتگی.
همچنین، مردان ممکن است با مشکلات جسمی مانند کاهش حجم عضلانی و افزایش چربی‌های شکمی روبرو شوند که این تغییرات نیز می‌تواند به کاهش سطح تستوسترون و ایجاد علائم بیشتر کمک کند. یکی از مهم‌ترین عوامل موثر بر این علائم، کاهش تدریجی سطح تستوسترون با افزایش سن است. این کاهش که معمولا از ۳۰ سالگی شروع می‌شود، به‌طور متوسط سالانه ۱ درصد کاهش پیدا می‌کند.
نوسانات هورمونی می‌توانند بر عملکرد جنسی نیز تاثیر بگذارند، به ویژه مشکلاتی مانند اختلالات نعوظ و کاهش میل جنسی، که به دلیل کمبود تستوسترون رخ می‌دهند. همچنین، مشکلات روانی مانند افسردگی و اضطراب نیز ممکن است در اثر تغییرات هورمونی تشدید شوند، به‌ویژه در مردانی که در دهه ۴۰ یا ۵۰ زندگی خود هستند.
باوجود این که تغییرات هورمونی که مردان در طول زندگی خود تجربه می‌کنند شبیه به بانوان نیست؛ اما علائمی دارد که مشابه با سندروم پیش از قاعدگی در بدن بانوان است. این علائم شامل:
تغییرات خلقی
- تحریک‌پذیری
- افسردگی
- اضطراب
- نوسانات خلقی
علائم جسمی
- درد عضلات و مفاصل
- سردرد
- ریزش مو
- ایجاد جوش و آکنه
- تغییر در اشتها
- مشکل در خواب
سایر علائم
- کاهش در میل جنسی
- مشکل در تمرکز
- احساس تنش یا تحریک‌پذیری
این علائم (آندروپوز) یا (یائسگی مردانه) نامیده می‌شود. معمولاً در حدود ۴۰ تا ۵۵ سالگی شروع می‌شود، اما می‌تواند زودتر یا دیرتر نیز رخ دهد. توجه به این نکته مهم است که همه مردان علائم آندروپوز را تجربه نمی‌کنند و شدت علائم در افراد مختلف متفاوت است. مهم‌ترین نکته این است که با مشاهده هریک از این علائم با پزشک خود در مورد آنها مشورت کنید پزشک توانایی تشخیص علائم را دارد و در صورت نیاز به شما درمان ارائه می‌دهد.
دلایل IMS در مردان چیست؟
سندرم تحریک‌پذیری مردانه (IMS) که به آن (پریود مردانه) نیز گفته می‌شود، مجموعه‌ای از علائم است که برخی از مردان در طول یائسگی یا (آندروپوز) تجربه می‌کنند. علت دقیق IMS به طور کامل شناخته شده نیست، اما تصور می‌شود که ترکیبی از عوامل در آن نقش دارند، از جمله:
- تغییرات سطح هورمون: سطح تستوسترون و سایر هورمون‌ها در طول یائسگی مردانه به طور طبیعی کاهش می‌یابد. این تغییرات هورمونی می‌تواند بر خلقوخو، انرژی و سلامت جسمی تأثیر بگذارد.
- عوامل ژنتیکی: اگر سابقه خانوادگی IMS یا سایر مشکلات هورمونی دارید، ممکن است بیشتر در معرض ابتلا به آن باشید.
- عوامل سبک زندگی: عواملی مانند استرس، کمبود خواب و رژیم غذایی ناسالم نیز ممکن است در ابتلا به IMS نقش داشته باشند.
مهم است به‌خاطر داشته باشید که IMS یک بیماری نیست، بلکه مجموعه‌ای از علائم است که می‌تواند ناشی از عوامل مختلفی باشد.
تفاوت پریود در مردان با عادت ماهانه در زنان
تفاوت‌های عمده بین پریود مردانه و زنانه عمدتا به ساختار و عملکرد هورمونی آنها مربوط می‌شود. در حالی که چرخه قاعدگی زنان به طور متوسط ۲۸ روز طول می‌کشد و شامل چهار مرحله اصلی (قاعدگی، فولیکولی، تخمک‌گذاری و لوتئال) است، چرخه هورمونی مردان بسیار کوتاه‌تر است و در واقع هر ۲۴ ساعت یک‌بار به پایان می‌رسد.
به عبارت دیگر، مردان روزانه یک چرخه تستوسترونی را تجربه می‌کنند که صبح‌ها در اوج خود قرار دارد و تا شب کاهش می‌یابد. این نوسانات روزانه تستوسترون باعث تغییراتی در انرژی، خلق و خو و رفتار مردان می‌شود که شاید گاهی با نوسانات خلقی مشابه سندرم پیش از قاعدگی در زنان مقایسه شود.
یکی از مطالعات نشان می‌دهد که سطح تستوسترون در مردان صبح‌ها به حداکثر خود می‌رسد و باعث افزایش انرژی، تمرکز و حتی میل جنسی می‌شود. در مقابل، در شب‌ها سطح این هورمون به کمترین میزان خود کاهش می‌یابد که باعث کاهش انرژی و تمایل به فعالیت‌های اجتماعی می‌شود. برخلاف زنان که با یک چرخه ماهانه روبه‌رو هستند، این تغییرات در مردان روزانه است و نوسانات خلقی آنها ممکن است به همین دلیل به سرعت تغییر کند.
این نوسانات به قدری قابل توجه است که برخی مطالعات نشان داده‌اند مردان ممکن است حتی در طول روز به رفتارهای تهاجمی‌تر دست بزنند، به خصوص زمانی که سطح تستوسترون آنها به طور ناگهانی افزایش می‌یابد.
در کنار این نوسانات روزانه، مردان نیز با نوسانات فصلی در سطح تستوسترون مواجه هستند. مطالعه‌ای بر روی ۷۴۹۱ مرد طی ۹ سال نشان داد که سطح تستوسترون مردان در تابستان افزایش و در زمستان کاهش می‌یابد، که این تغییرات به دما و طول روز وابسته است. این نوسانات فصلی مشابه تغییرات فیزیکی و احساسی مرتبط با چرخه قاعدگی در زنان است، هرچند که اثرات فیزیولوژیکی در مردان به شدت کمتر است.
درحالی‌که اصطلاح (پریود مردانه) گاهی اوقات برای توصیف علائمی که برخی از مردان در طول یائسگی تجربه می‌کنند، استفاده می‌شود، مهم است که به یاد داشته باشید که این دو پدیده یکسان نیستند. در جدول زیر به طور مختصر به تفاوت‌های پریود در بانوان و آقایان اشاره شده است.
| ویژگی | عادت ماهیانه زنان | IMS |
| علت | تغییرات هورمونی مرتبط با چرخه قاعدگی است. | تغییرات هورمونی مرتبط با یائسگی است. |
| علائم | خونریزی واژن، گرفتگی عضلات، نوسانات خلقی، خستگی | نوسانات خلقی، تحریک‌پذیری، خستگی، مشکل در خواب |
| مدت‌زمان | بین ۳ تا ۷ روز | می‌تواند متغیر باشد، اما معمولاً ماه‌ها یا سال‌ها طول می‌کشد. |
| درمان | مسکن‌های بدون نسخه، داروهای ضدبارداری هورمونی، تغییرات سبک زندگی | تغییرات سبک زندگی، درمان جایگزینی هورمون (HRT) |
عامل‌های مؤثر بر سطح تستوسترون در مردان
تستوسترون یک هورمون اصلی مردانه است که برای رشد طبیعی بدن و سلامت فرد اهمیت بسیار زیادی دارد. عوامل متعددی وجود دارد که بر سطح تستوسترون در مردان اثرگذار است. این عوامل شامل:
- سبک زندگی: عواملی مانند استرس، کمبود خواب و رژیم غذایی ناسالم می‌توانند سطح تستوسترون را کاهش دهند. و و حتی مصرف کافئین می‌تواند بر سطح تستوسترون تاثیر بگذارد و نوسانات هورمونی را تقویت کند.
- مصرف برخی از داروها: برخی از داروها، مانند داروهای ضدافسردگی، داروهای ضددرد و استروئیدها، می‌توانند سطح تستوسترون را کاهش دهند.
- سن: سطح تستوسترون به طور طبیعی با افزایش سن کاهش می‌یابد. این افت معمولاً از حدود ۳۰ سالگی شروع می‌شود و هر سال حدود ۱ درصد کاهش می‌یابد.
- سلامتی: برخی از شرایط پزشکی، مانند دیابت، چاقی و بیماری کبد، می‌توانند سطح تستوسترون را کاهش دهند.
- سابقه خانوادگی (ژنتیک): اگر سابقه خانوادگی سطح پایین تستوسترون دارید، ممکن است بیشتر در معرض ابتلا به آن باشید. برخی از مطالعات نشان می‌دهند که نوسانات هورمونی در مردان ممکن است به تفاوت‌های ژنتیکی مرتبط باشد، اما همچنان تحقیقات بیشتری برای بررسی دقیق این عوامل نیاز است.
- عوامل محیطی: قرارگرفتن در معرض برخی مواد شیمیایی و سموم می‌تواند سطح تستوسترون را کاهش دهد.
- نوسانات روزانه تستوسترون: سطح تستوسترون در مردان طی روز نوسان دارد. این هورمون صبح‌ها در بالاترین سطح است و به تدریج تا عصر کاهش می‌یابد، که بر خلق و خو، انرژی و حتی رفتارهای فرد تاثیر می‌گذارد.
- تغییرات فصلی: تحقیقات نشان داده‌اند که سطح تستوسترون مردان در فصل تابستان افزایش یافته و در زمستان کاهش پیدا می‌کند. این تغییرات به طول روز و دمای محیط مرتبط است.
- عوامل روانی: مردانی که با کاهش تستوسترون مواجه می‌شوند، ممکن است علائمی مانند افسردگی، تحریک‌پذیری و حتی خستگی را تجربه کنند. این نوسانات هورمونی به تغییرات خلقی و رفتاری منجر می‌شود.
به‌خاطر داشته باشید که اینها تنها برخی از عواملی هستند که می‌توانند بر سطح تستوسترون در مردان تأثیر بگذارند. اگر نگران سطح تستوسترون خود هستید، باید با پزشک خود صحبت کنید. آنها می‌توانند سطح تستوسترون شما را آزمایش کنند و در صورت نیاز به شما در مورد گزینه‌های درمانی مشاوره ارائه دهند.
روش‌های بهبود و مدیریت علائم پریود مردانه چیست؟
هدف از بهبود و مدیریت علائم عادت ماهانه مردانه کاهش استرس و نوسانات خلقی، تشخیص و درمان آنها است. نکات زیر به شما در جهت رسیدن به این امر مهم کمک می‌کند:
- تغییراتی را در سبک زندگی و رفتار خود ایجاد کنید. در اینجا باید برنامه خواب منظمی داشته باشید و از یک رژیم غذایی مناسب استفاده کنید. رعایت این امر مهم می‌تواند به کاهش استرس و افزایش سطح انرژی شما کمک کند.
- مردان باید ورزش‌کردن و تکنیک‌های آرام‌بخش را در برنامه روزانه خود قرار دهند. پیشنهاد می‌کنیم حتماً ورزش‌هایی مانند یوگا یا تکنیک‌های تنفسی را امتحان کنید.
- درد صورت لزوم حتماً به یک تراپیست متخصص در امر کاهش استرس و اضطراب مراجعه کنید.
- مصرف غذا و نوشیدنی‌هایی که قند مصنوعی و اضافه دارند را به حداقل برسانید.
درمان پریود مردانه
برای پریود مردانه درمان مشخصی وجود ندارد اما می‌توان با یک سری اقدامات خاص عوارض آزاردهنده آن را کاهش داد. برخی از این اقدامات به شرح زیر است:
درمان جایگزین تستوسترون (TRT)
درمان جایگزین تستوسترون یکی از اصلی‌ترین راه‌های درمان کمبود تستوسترون در مردان است. این درمان می‌تواند به صورت تزریق، ژل، پچ یا قرص انجام شود و به بهبود علائمی همچون خستگی، کاهش انرژی و تحریک‌پذیری کمک کند.
مطالعات نشان داده‌اند که این روش برای مردانی که سطح تستوسترونشان به زیر ۱۲ نانومول بر لیتر (nmol/L) رسیده است، می‌تواند به بهبود کیفیت زندگی آنها کمک کند. با این حال، این درمان باید با دقت و تحت نظر پزشک انجام شود، زیرا خطراتی همچون افزایش مشکلات قلبی و پروستات نیز وجود دارد.
تغییرات سبک زندگی
یکی دیگر از راه‌های موثر برای مدیریت نوسانات هورمونی، تغییرات سبک زندگی است. ورزش منظم، به ویژه تمرینات قدرتی و هوازی، می‌تواند به طور طبیعی سطح تستوسترون را افزایش دهد و از افت ناگهانی آن جلوگیری کند. در مطالعه‌ای که توسط Endocrine Society انجام شد، مشخص شد که مردانی که فعالیت بدنی منظمی داشتند، علائم کمتری از تحریک‌پذیری و افسردگی ناشی از نوسانات هورمونی تجربه کردند.
همچنین، کاهش وزن در مردانی که اضافه وزن دارند، می‌تواند تاثیر چشمگیری در تثبیت هورمون‌های جنسی داشته باشد. به علاوه، کاهش استرس و داشتن خواب منظم نیز به تعادل هورمونی کمک می‌کند.
تغذیه مناسب
تغذیه سالم و متعادل، به ویژه مصرف پروتئین‌ها و چربی‌های سالم، نقش مهمی در حفظ سطح تستوسترون دارد. تحقیقات نشان داده‌اند که مصرف پروتئین‌های با کیفیت و چربی‌های اشباع نشده می‌تواند تولید تستوسترون را افزایش دهد. در مقابل، مصرف زیاد الکل و کافئین می‌تواند اثر منفی بر سطح تستوسترون داشته و نوسانات هورمونی را تشدید کند.
مدیریت استرس و خواب
مطالعه‌ای که در سال ۲۰۲۴ در مجله Sleep Medicine Reviews منتشر شد، نشان داد که خواب کافی و تنظیم چرخه خواب و بیداری می‌تواند تاثیر قابل‌توجهی بر تنظیم هورمون‌های جنسی مانند تستوسترون داشته باشد. به‌طور متوسط، مردانی که خواب بهتری داشتند، سطح تستوسترون بالاتری در طول روز تجربه می‌کردند و نوسانات خلقی کمتری داشتند.
خواب کافی و کاهش استرس از عوامل کلیدی برای مدیریت پریود مردانه هستند. کمبود خواب و استرس مزمن می‌توانند سطح تستوسترون را به شدت کاهش دهند. مردانی که خواب کافی و منظم دارند، نوسانات کمتری در سطح تستوسترون خود تجربه می‌کنند و از علائم کمتری مانند تحریک‌پذیری و افسردگی رنج می‌برند.
نقش همسر در گذراندن دوره IMS مردان
اگر همسر شما علائمی شبیه به سندروم پیش از قاعدگی زنانه را تجربه می‌کنند؛ شما برای کمک و حمایت از او می‌توانید اقدامات زیر را انجام دهید:
- حامی و درک‌کننده باشید.
- در مقابل تغییرات خلقی همسر خود صبوری و بردباری داشته باشید.
- همسر خود را تشویق به پیروی از سبک زندگی سالم کنید.
- به همسر خود گزینه‌های درمانی را ارائه دهید و به او کمک کنید تا منابع حمایتی را پیدا کند.
نتیجه‌گیری
پریود مردانه به نوسانات هورمونی مردان، به ویژه تغییرات سطح تستوسترون، اشاره دارد که می‌تواند منجر به علائمی چون تحریک‌پذیری، خستگی، کاهش انرژی و تغییرات خلقی شود. این نوسانات به‌طور روزانه و فصلی اتفاق می‌افتند و عواملی مانند استرس، خواب ناکافی، تغذیه نامناسب و سبک زندگی غیرفعال می‌توانند این علائم را تشدید کنند. برای مدیریت این نوسانات، روش‌هایی مانند ورزش منظم، خواب کافی و در موارد شدیدتر، درمان جایگزین تستوسترون (TRT) توصیه می‌شود که می‌تواند به بهبود علائم و تنظیم سطح هورمون کمک کند.
پریود در مردان به‌صورت تغییراتی در خلقوخو و تحریک‌پذیری آنها رخ می‌دهد. این تغییرات هورمونی تحت‌تأثیر عوامل مختلفی رخ می‌دهد. تجربه عادت ماهانه مانند تغییرات بیولوژیک بدن بانوان نیست؛ اما مردان نیز همانند بانوان علائمی مانند سندروم پیش از قاعدگی را تجربه می‌کنند. در این مقاله پریود مردانه و علائم آن معرفی شد. همچنین ما به ارائه راهکارهایی در جهت بهبود و مدیریت این مسئله ارائه دادیم.