آندومتریوز یک عارضه در بدن است که اگر رشد زیادی داشته باشد، می‌تواند بسیاری از اعضای داخلی بدن را درگیر کند. آندومتریوز یک توده در حال رشد است که از بافت داخل رحم تشکیل می‌شود. این بافت به صورت طبیعی در داخل رحم وجود دارد ولی در صورت ابتلا به آندومتریوز، این بافت در خارج از رحم رشد می‌کند. علائمی نظیر دردهای شکمی و کمری، پریودهای سنگین و نامنظم، درد هنگام رابطه جنسی و ناباروری از نشانه‌های ابتلا به آندومتریوز است.
آندومتریوز مانند بسیاری دیگر از بیماری، هیچ راهکاری برای پیشگیری از ابتلا ندارد. چرا که منشا دقیق ابتلا به آن مشخص نیست. داشتن سبک زندگی سالم و تغذیه خوب، بهترین راهکار برای پیشگیری و مقابله با این بیماری است. تغذیه و زندگی سالم، نه تنها باعث پیشگیری از بسیاری از بیماری‌ها می‌شود، بلکه دردهای ناشی از آندومتریوز را نیز تسکین می‌دهد.
آشنایی با آندومتریوز و دلایل ابتلا به آن
آندومتریوز یک عارضه زنانه است به دلایل نسبتا نامشخصی ایجاد می‌شود. بسیاری از پزشکان معتقدند که دلیل خیلی دقیقی برای ابتلا به آندومتریوز وجود ندارد ولی می‌توان احتمال داد که این عارضه از عامل وراثت یا سبک زندگی نادرست، در بدن به وجود می‌آید. با این وجود، هیچ راه دقیقی برای پیشگیری از آندومتریوز پیدا نشده، اما می‌توان با راهکارهای ساده، احتمال ابتلا به این بیماری را کاهش داد یا رشد آن را در بدن کنترل کرد.
آندومتریوم یا آستر رحم، یک بافتی در داخل رحم است که آن را می‌پوشاند. زمانی که این بافت آندومتریوم، در خارج از رحم و سایر بخش‌های داخلی بدن رشد کند، فرد به آندومتریوز مبتلا می‌شود. از طرف دیگر، این بافت آندومتریوم که در داخل رحم وجود دارد، در طول هر قاعدگی، متلاشی شده و به همراه مایع قاعدگی، از واژن دفع می‌شود. حالا، تصور کنید که این بافت داخل رحمی، در قسمت دیگری از بدن، مانند تخمدان رشد کند و در آنجا متلاشی شود. دقیقا چه اتفاقی می‌افتد؟ زمانی که این بافت در خارج از رحم متلاشی شده و دفع نشود، چسبندگی در رحم به وجود می‌آید که دردهای شدیدی را به همراه دارد.
راهکارهای خانگی برای پیشگیری از آندومتریوز
همان‌طور که اشاره کردیم، هیچ راهکار صد درصدی برای پیشگیری از ابتلا به آندومتریوز وجود ندارد ولی راهکارهای زیر، می‌توانند احتمال ابتلا به این بیماری را کاهش دهند. اگر در اطرافیان خود مانند خواهر و مادر، سابقه آندومتریوز دارید؛ حتما سبک زندگی خود را تغییر دهید و یک سبک زندگی سالم را دنبال کنید.
۱. ورزش کنید!
اولین قدم برای داشتن سبک زندگی سالم و کم کردن احتمال ابتلا به آندومتریوز، قرار دادن ورزش در برنامه روزانه است. انجام تمرینات ورزشی، برای سلامت همه اعضای بدن مفید است. برای ایجاد عادت ورزش کردن، از ورزش‌های ساده‌تر و شاد همراه با زمان‌بندی کوتاه شروع کنید. مثلا، روزانه ۳۰ دقیقه یا ۴ روز در هفته برقصید یا یوگا کنید. به مرور زمان، ورزش را سنگین‌تر کرده و مدت زمان آن را افزایش دهید. ورزش باعث تناسب اندام و پایین ماندن چربی بدن می‌شود.
تحقیقات نشان داده که ورزش باعث افزایش سطح متابولیت‌های استروژن خوب شده و سطح متابولیت‌های استروژن بد را کاهش می‌دهد. تاثیر این موضوع روی ابتلا به آندومتریوز، هنوز اثبات نشده و باید تحقیقات بیشتری در این زمینه انجام شود.
شاید انجام ورزش تاثیر مستقیمی روی ابتلا به آندومتریوز نداشته باشد ولی برای مبتلایان به آندومتریوز، مفید است. انجام ورزش‌هایی مانند دویدن و دوچرخه سواری باعث کاهش دردهای لگنی مربوط به آندومتریوز می‌شود. همچنین، این ورزش‌ها سطح هورمون استروژن بدن را کاهش می‌دهند و پریودهای شما را سبک‌تر می‌کنند. ورزش ایروبیک نیز باعث تولید اندورفین در بدن می‌شود و در نتیجه، بدنتان حساسیت کمتری به دردهای شکمی و لگنی نشان می‌دهد.
۲. از مصرف الکل بپرهیزید!
به طور کلی، مصرف الکل، مخصوصا بیش از حد نرمال، باعث تخریب سیستم ایمنی بدن می‌شود و سلامت بدن را به خطر می‌اندازد. تحقیقات نشان داده که مصرف الکل تاثیر مستقیم در ابتلا به آندومتریوز دارد. چرا که مصرف زیاد الکل، باعث افزایش تولید استروژن در بدن می‌شود و در نتیجه، آندومتریوز را به وجود می‌آورد.
۳. مصرف کافئین را به حداقل برسانید!
تحقیقات مختلفی درباره تاثیر مصرف کافئین روی ابتلا به آندومتریوز انجام شده است. یکی از پژوهش‌های انجام شده مربوط به مصرف کافئین بیش از حد در سودا و چای سبز می‌شود. در این پژوهش، خانم‌هایی که مقادیر متوسط کافئین از نوشیدن سودا و چای سبز دریافت کرده‌اند، مورد آزمایش قرار گرفتند. این افراد، پس از مصرف کافئین، سطح بالایی از استروژن را در بدن خود تولید کرده‌اند. البته، این سطح بالا از تولید استروژن، ارتباط مستقیمی با ابتلا به آندومتریوز ندارد ولی بهتر است در مصرف کافئین، دقت کنید.
برای اطمینان از سلامتی خود، نوشیدنی‌های بدون کافئین را با نوشیدنی‌های کافئین‌دار جایگزین کنید. اگر علاقمند به قهوه هستید، قهوه بدون کافئین یا قهوه‌ای با کمترین میزان کافئین بنوشید. به جای نوشیدنی‌های کافئین‌دار، آب زیادی بنوشید تا از دهیدراته شدن بدنتان نیز جلوگیری کنید. البته، مصرف کافئین به میزان کم، مشکل خاصی ندارد.
۴. سبزیجات بیشتری مصرف کنید.!
برای داشتن حس بهتر و افزایش سلامتی بدن خود، میوه، سبزیجات و ماهی بیشتری را در برنامه غذایی خود قرار دهید. تحقیقات نشان داده، خانم‌هایی که رژیم گیاهی می‌گیرند، کمتر در معرض ابتلا به آندومتریوز هستند. اگر امکان گرفتن رژیم گیاهی ندارید، حداقل میزان مصرف سبزیجات و میوه‌ها را افزایش دهید و روزانه مقدار مشخصی، میوه و سبزی تازه بخورید.
چربی‌های سالمی مانند اسیدهای چرب امگا ۳ که در ماهی سالمون، ماهی تون و گردو موجود هستند، تاثیر بسیار خوبی در سلامت بدن دارند. این موارد را نیز در برنامه غذایی خود قرار دهید. در مقابل، مصرف گوشت گاو و دیگر گوشت‌های قرمز را کاهش دهید. چربی‌های اشباع شده که در گوشت‌های قرمز وجود دارند، نتیجه عکسی برای سلامتی بدن می‌دهند. در واقع، مصرف بیش از حد آن‌ها، باعث ایجاد التهاب و افزایش سطح استروژن در بدن می‌شوند. در نتیجه این تاثیرات، احتمال ابتلا به آندومتریوز افزایش می‌یابد.
۵. خودتان را با چیزهای گرم بپوشانید!
اگر پریودهای سنگین و دردناکی دارید، همیشه شکم و کمر خود را با یک بطری آبگرم یا کیسه آبگرم، گرم نگه دارید. در زمان پریود، روی زمین سرد و لخت ننشینید. حتما یک پتو یا حوله گرم در زیر خود پهن کنید. در هنگام خواب، از پتوهای برقی استفاده کنید تا بدن شما گرم بماند. دوش آبگرم و وان آبگرم نیز برای کاهش دردهای پریود، گزینه‌های خوبی هستند.
شاید گرم نگه داشتن بدن در زمان پریود، تاثیر مستقیمی روی پیشگیری از ابتلا به آندومتریوز نداشته باشد ولی با کاهش دردهای طبیعی پریود، راهکار بسیار خوب و ساده‌ای است. البته، افرادی هم که مبتلا به آندومتریوز هستند، دردهای شدیدی را تجربه می‌کنند که با این راهکار، می‌توانند تا حدودی میزان این درد را کاهش دهند.
۶. میزان استرس و اضطراب را کنترل کنید!
معمولا افرادی که به آندومتریوز مبتلا هستند، اضطراب زیادی را تجربه می‌کنند. چرا که این افراد، درد مداومی را تحمل می‌کنند و این درد، اضطراب آن‌ها را افزایش می‌دهد. اضطراب یکی از عوامل مهم برای تشدید علائم آندومتریوز است. پس، برای کنترل درد و کاهش آن، تمدد اعصاب کنید. در هنگام استرس، نفس عمیق بکشید. هوا را از بینی وارد کرده و از دهان خارج کنید. در مواقع ضروری، به روان‌درمان‌گر مراجعه کنید و از او کمک بخواهید. مدیتیشن نیز برای کاهش استرس، راهکار خوبی است.
اگر به آندومتریوز مبتلا نیستید، با انجام این راهکار، زندگی آرام‌تری را به خود هدیه دهید. تمدد اعصاب، هیچ ارتباطی با ابتلا به آندومتریوز ندارد ولی باعث داشتن یک زندگی سالم و راحت‌تر می‌شود.
۷. ماساژ بگیرید!
ماساژ ملایم فواید زیادی برای بدن دارد. درد و فشار را از بین می‌برد، عضلات را تسکین می‌دهد و باعث حفظ آرامش در ذهن و روح می‌شود. اگر مبتلا به آندومتریوز هستید، ماساژ می‌تواند راه خوبی برای تسکین دردهای شما باشد. البته، باید از ماساژ شکم خودداری کنید و هرگز به آن قسمت فشاری وارد نکنید. چرا که این‌کار دردها و علائم آندومتریوز را تشدید می‌کند. ماساژ ارتباط مستقیمی با پیشگیری از آندومتریوز ندارد ولی برای رفع خستگی و تجربه آرامش، انتخاب خوبی است.
درمان آندومتریوز و کنترل آن
درمان‌های متفاوتی برای آندومتریوز وجود دارد ولی بیشتر این درمان‌ها، با بازگشت مجدد توده رو به رو است. به عنوان مثال، لاپاراسکوپی یکی از جراحی‌های بسیار خوب برای از بین بردن آندومتریوز است ولی بسیاری از خانم‌ها، چند ماه پس از انجام جراحی، مجددا به آندومتریوز مبتلا می‌شوند. از این رو، اگر دچار آندومتریوز هستند، حتما تحت نظر پزشک بمانید و با راهکارهای ساده‌تر، رشد این توده را در بدن خود کنترل کنید. همچنین، از روش‌های مختلف برای کاهش دردهای آن استفاده کنید.
کاهش علائم آندومتریوز
یکی از علائم مهم آندومتریوز، تجربه دردهای شدید در دوران قاعدگی، قبل یا بعد از آن است. همچنین، خانم‌هایی که به این عارضه مبتلا هستند، پریودهای نامنظم و سنگینی را تجربه می‌کنند. یکی از مهم‌ترین کارهایی که باید برای مقابله با آندومتریوز انجام شود، کنترل و تسکین دردهای شدید آن است. علاوه بر روش‌های معرفی شده در بالاتر، می‌توانید طب سوزنی را امتحان کنید.
طب سوزنی با سوزن‌های بسیاری ظریفی انجام می‌شود و نقاط فشار در بدن را تحریک می‌کند. این روش، باعث افزایش گردش خون شده و مواد شیمیایی مسکن‌گونه در بدن را آزاد می‌کند. تحقیقات نشان داده که طب سوزنی آسیایی باعث تسکین دردهای آندومتریوز می‌شود. معمولا افرادی که طب سوزنی انجام می‌دهند، پس از گذشت مدتی، به راحتی می‌توانند کارهای روزمره خود را بدون دردهای گذشته انجام دهند. این روش برای کاهش دردها و علائم آندومتریوز، هیچ عوارض جانبی‌ای ندارد.
یکی دیگر از علائم آندومتریوز که هیچ ارتباطی با درد در بدن ندارد، افسردگی یا ایجاد حالات روحی مختلف است. بسیاری از مبتلایان به آندومتریوز، به مرور زمان دچار افسردگی یا احساس تشویش می‌شوند. برای کنترل این حالات روحی، بهتر است که با یک متخصص سلامت روان مشورت شود. اگر در این شرایط قرار دارید، حتما از یک گروه حمایت زنان مبتلا به آندومتریوز کمک بگیرید. در مشاوره‌های آن‌ها به صورت آنلاین یا حضوری شرکت کنید. درباره مشکلات و دردهای خود با دوستانتان صحبت کنید. پیدا کردن دوست جدید یا شروع کردن یک کار جدید، راه خوبی برای خلاصی از احساس افسردگی در این شرایط است.
کنترل رشد آندومتریوز
آندومتریوز یک توده در حال رشد است. ممکن است زمانی که به آن مبتلا می‌شوید، این توده خیلی کوچک باشد ولی به مرور زمان، بخشی از تخمدان شما را درگیر کند و بزرگ شود. پس، یکی از راه‌های مقابله با این بیماری، کنترل و توقف رشد آن است. ساده‌ترین راه برای این‌کار، کاهش دادن سطح استروژن در بدن است. معمولا، پزشکان به شما هورمون‌هایی را تجویز می‌کنند که سطح استروژن را کاهش می‌دهند. این هورمون به صورت پچ، قرص ضدبارداری و حلقه واژینال است.
استفاده از روش‌های درمان هورمونی، نه تنها باعث توقف رشد آندومتریوز می‌شود، بلکه دردهای ناشی از آن را نیز کاهش می‌دهد. باید بدانید که تاثیر هورمون درمانی، تنها تا زمانی که داروهای خود را مصرف می‌کنید، باقی می‌ماند. پس از قطع مصرف داروها، علائم بازمی‌گردد.
مراجعه به پزشک برای آندومتریوز
همان‌طور در این مقاله اشاره کردیم، هیچ راه دقیقی برای پیشگیری از آندومتریوز وجود ندارد ولی اگر خیلی از این بیماری ترس دارید، باید به پزشک مراجعه کنید. البته، تنها در صورتی که علائم تقریبی از آندومتریوز در خود می‌بینید یا آندومتریوز در سابقه ژنتیکی شما وجود دارد. اگر هر یک از این شرایط را دارید، تا دیر نشده به پزشک مراجعه کنید. با انجام آزمایشات لازم، می‌توانید از وجود آندومتریوز یا عدم وجود آن مطمئن شوید.