قرص‌های اورژانسی ضدبارداری که با عنوان «قرص صبح بعد» نیز شناخته می‌شوند، نوعی پیشگیری از بارداری هستند که می‌توانند برای جلوگیری از بارداری پس از رابطه جنسی بدون محافظت یا محافظت ناکافی استفاده شوند. این قرص‌ها حاوی هورمون هستند که با جلوگیری از تخمک‌گذاری یا تداخل در لقاح عمل می‌کنند. درحالی‌که قرص‌های ضدبارداری اورژانسی روشی مؤثر برای پیشگیری از بارداری ناخواسته هستند، اما به‌عنوان روش اصلی پیشگیری از بارداری در نظر گرفته نمی‌شوند. مهم است که به یاد داشته باشید که این قرص‌ها ۱۰۰٪ موثر نیستند و می‌توانند عوارض جانبی داشته باشند. این مقاله به بررسی انواع قرص‌های اورژانسی، نحوه مصرف و بهترین زمان استفاده از آنها می‌پردازد.
انواع قرص‌های اورژانسی
دو نوع اصلی قرص اورژانسی وجود دارد:
قرص‌های حاوی لوونورژسترول (Levonorgestrel)
قرص‌های اورژانسی حاوی لوونورژسترول نوعی روش پیشگیری از بارداری هستند که می‌توانند برای جلوگیری از بارداری پس از رابطه جنسی بدون محافظت یا در صورت نقص در سایر روش‌های پیشگیری از بارداری استفاده شوند.
نحوه عملکرد
این قرص‌ها با به تأخیرانداختن یا جلوگیری از تخمک‌گذاری عمل می‌کنند.
همچنین ممکن است از حرکت اسپرم در رحم یا لقاح تخمک توسط اسپرم جلوگیری کنند.
موارد مصرف
- رابطه جنسی بدون محافظت
- نقص در سایر روش‌های پیشگیری از بارداری مانند پارگی کاندوم یا فراموشی مصرف قرص ضدبارداری
انواع قرص‌های حاوی لوونورژسترول
- Levonelle
- Plan B One-Step
- AfterPill
- NextChoice
نحوه مصرف
- قرص را با یک لیوان آب کامل مصرف کنید.
- می‌توانید قرص را در هر زمانی از روز مصرف کنید.
- بهترین زمان مصرف در ۲۴ ساعت اول پس از رابطه جنسی بدون محافظت است.
- بااین‌حال، تا ۷۲ ساعت (۳ روز) نیز می‌توانند موثر باشند.
- اگر بعد از مصرف قرص دچار حالت تهوع یا استفراغ شدید، دراسرع‌وقت دوز دیگری مصرف کنید.
ملاحظات مهم
- قرص‌های اورژانسی نباید به‌عنوان روش منظم پیشگیری از بارداری استفاده شوند.
- اگر به طور مرتب رابطه جنسی بدون محافظت دارید، باید از یک روش ضدبارداری مؤثر مانند قرص‌های ضدبارداری، IUD یا کاندوم استفاده کنید.
- قرص‌های اورژانسی در برابر بیماری‌های مقاربتی (STIs) محافظت نمی‌کنند.
- اگر بعد از مصرف قرص اورژانسی دوره پریودتان بیش از ۷ روز تأخیر داشت یا خونریزی شدید داشتید، به پزشک مراجعه کنید.
مزایای قرص‌های حاوی لوونورژسترول
- مصرف آنها آسان است.
- بدون نسخه در دسترس هستند.
- در مقایسه با سایر روش‌های پیشگیری از بارداری اورژانسی مانند IUD اورژانسی، ارزان‌تر هستند.
معایب قرص‌های حاوی لوونورژسترول
- می‌توانند عوارض جانبی مانند حالت تهوع، استفراغ، سردرد، خستگی و درد سینه ایجاد کنند.
- به‌اندازه سایر روش‌های پیشگیری از بارداری مانند قرص‌های ضدبارداری یا IUD مؤثر نیستند.
- ممکن است برای همه زنان مناسب نباشند، به‌خصوص زنانی که مشکلات کبدی یا کلیوی دارند.
قرص‌های حاوی اولیپریستال استات (Ulipristal acetate)
قرص‌های حاوی اولیپریستال استات نوعی قرص ضدبارداری اورژانسی هستند که به‌عنوان «قرص صبح بعد» نیز شناخته می‌شوند. این قرص‌ها برای جلوگیری از بارداری پس از رابطه جنسی بدون محافظت یا محافظت ناکافی استفاده می‌شوند.
دو نوع قرص ضدبارداری اورژانسی حاوی اولیپریستال استات وجود دارد:
- Ella
- ellaOne
نحوه عملکرد
هر دو قرص با جلوگیری از تخمک‌گذاری عمل می‌کنند. آنها همچنین ممکن است مانع از بارور شدن تخمک توسط اسپرم شوند.
اثربخشی
Ella نسبت به Plan B One-Step مؤثرتر است. طبق مطالعه‌ای که توسط مؤسسه ملی بهداشت انجام شد، Ella ۹۵ درصد در جلوگیری از بارداری مؤثر بود، درحالی‌که Plan B One-Step ۸۸ درصد مؤثر بود.
عوارض جانبی
هر دو نوع قرص‌های اورژانسی می‌توانند عوارض جانبی ایجاد کنند، از جمله:
- حالت تهوع
- استفراغ
- خستگی
- درد شکم
- خونریزی لکه بینی یا غیرمعمول واژن
Ella همچنین می‌تواند باعث موارد زیر شود:
- سردرد
- سرگیجه
- تغییرات خلقی
- Plan B One-Step همچنین می‌تواند باعث اسهال شود.
موارد منع مصرف
اگر باردار هستید یا فکر می‌کنید باردار هستید، نباید Ella یا Plan B One-Step مصرف کنید.
همچنین نباید این قرص‌ها را مصرف کنید اگر:
- به هر یک از مواد تشکیل‌دهنده قرص‌ها حساسیت دارید.
- سابقه لخته‌شدن خون دارید.
- سابقه سکته مغزی یا حمله قلبی دارید.
- سرطان پستان، تخمدان یا رحم دارید.
اگر هر یک از شرایط زیر را دارید، قبل از مصرف Ella یا Plan B One-Step با پزشک خود صحبت کنید:
- فشارخون بالا
- دیابت
- کلسترول بالا
- مشکلات کبدی
- مشکلات کلیوی
مزایا و معایب قرص‌های اورژانسی ضدبارداری
مزایا
- می‌تواند از بارداری ناخواسته جلوگیری کند: این مزیت اصلی قرص‌های اورژانسی است. اگر رابطه جنسی بدون محافظت یا محافظت ناکافی داشته‌اید، مصرف این قرص‌ها می‌تواند احتمال بارداری شما را به طور قابل‌توجهی کاهش دهد.
- قابل‌دسترس هستند: قرص‌های اورژانسی را می‌توان بدون نسخه در اکثر داروخانه‌ها و برخی از فروشگاه‌های مواد غذایی خریداری کرد.
- استفاده از آنها آسان است: مصرف قرص‌ها طبق دستورالعمل‌های روی بسته بسیار ساده است.
- می‌تواند در زمانی که به روش‌های دیگر پیشگیری از بارداری دسترسی ندارید مفید باشد: اگر به طور معمول از یک روش پیشگیری از بارداری استفاده می‌کنید، اما در شرایطی هستید که نمی‌توانید از آن استفاده کنید (مثلاً کاندوم پاره شده است)، قرص‌های اورژانسی می‌توانند جایگزینی موقت باشند.
معایب
- ۱۰۰% موثر نیستند: هیچ روش پیشگیری از بارداری ۱۰۰% موثر نیست و قرص‌های اورژانسی نیز از این قاعده مستثنی نیستند. اثربخشی آنها به زمان مصرف آنها بستگی دارد.
- می‌تواند عوارض جانبی داشته باشد: برخی از زنان ممکن است پس از مصرف قرص‌های اورژانسی عوارض جانبی مانند حالت تهوع، استفراغ، خستگی، درد شکم و خونریزی لکه بینی یا نامنظم واژن را تجربه کنند.
- نباید به‌عنوان روش اصلی پیشگیری از بارداری استفاده شود: قرص‌های اورژانسی برای استفاده منظم در نظر گرفته نشده‌اند و مصرف مکرر آنها می‌تواند خطر عوارض جانبی را افزایش دهد.
- از بیماری‌های مقاربتی (STIs) محافظت نمی‌کند: قرص‌های اورژانسی فقط می‌توانند از بارداری جلوگیری کنند و هیچ تأثیری بر STIها ندارند.
نتیجه‌گیری
رابطه جنسی بدون محافظت یا نقص در روش‌های پیشگیری از بارداری می‌تواند منجر به بارداری ناخواسته شود. در چنین شرایطی، قرص‌های اورژانسی می‌توانند به‌عنوان یک روش پیشگیری از بارداری عمل کنند. قرص‌های اورژانسی ضدبارداری می‌توانند روشی مؤثر برای پیشگیری از بارداری ناخواسته پس از رابطه جنسی بدون محافظت یا محافظت ناکافی باشند. بااین‌حال، مهم است که به یاد داشته باشید که این قرص‌ها حتماً مؤثر نیستند و می‌توانند عوارض جانبی داشته باشند. بهترین راه برای جلوگیری از بارداری ناخواسته، استفاده از یک روش پیشگیری از بارداری منظم و مؤثر مانند قرص‌های ضدبارداری، کاندوم یا IUD است.