رنگ خون قاعدگی، بسیار فراتر از یک رنگ ساده است. این رنگ می‌تواند سرنخ‌های ارزشمندی درباره سلامت بانوان به ما بدهد. بااین‌حال، طبیعی است که رنگ و قوام خون قاعدگی در طول دوره و حتی از ماه‌به‌ماه متفاوت باشد؛ بنابراین، تشخیص طبیعی بودن یا نبودن یک رنگ خاص، نیازمند شناخت بیشتر است. مشاهده رنگ‌های متفاوت خون قاعدگی، به معنای وجود مشکل نیست. اما گاهی اوقات، این تفاوت‌ها می‌توانند نشانه‌ای از یک وضعیت پزشکی باشند. به همین دلیل، آشنایی با معانی مختلف رنگ‌های خون قاعدگی، می‌تواند به بانوان در مراقبت بهتر از سلامت خود کمک کند. در ادامه، به بررسی دقیق‌تر رنگ‌های مختلف خون قاعدگی و دلایل احتمالی آنها می‌پردازیم.
رنگ خون قاعدگی‌تان چه می‌گوید؟
خون قاعدگی، مخلوطی از خون و بافت‌های ریخته شده از رحم است و به همین دلیل، رنگ و قوام آن متفاوت از خون سایر نقاط بدن است. رنگ خون قاعدگی می‌تواند از صورتی روشن تا قهوه‌ای تیره و حتی سیاه متغیر باشد و این تنوع رنگی کاملاً طبیعی است. عوامل مختلفی مانند مدت‌زمان ماندن خون در رحم، تغییرات هورمونی و حتی برخی بیماری‌ها می‌توانند بر رنگ و قوام خون پریود تأثیرگذار باشند.
خونی که مدت‌زمان بیشتری در رحم باقی می‌ماند، در تماس با اکسیژن قرار گرفته و اکسید می‌شود. به همین دلیل، رنگ آن به سمت قهوه‌ای تیره یا سیاه متمایل می‌شود. خون قرمز روشن معمولاً نشان‌دهنده خون تازه است و در ابتدای دوره قاعدگی مشاهده می‌شود. اما باگذشت زمان، رنگ آن تیره‌تر می‌شود. وجود لخته‌های خون در دوران قاعدگی نیز امری طبیعی است. اما اگر لخته‌ها بسیار بزرگ باشند یا همراه با درد شدید باشند، ممکن است نشانه‌ای از یک مشکل پزشکی باشد.
خون قاعدگی قهوه‌ای یا قرمز تیره
مشاهده خون عادت ماهیانه به رنگ قهوه‌ای یا قرمز تیره، امری رایج است و معمولاً نشان‌دهنده خون قدیمی‌تر است که مدت‌زمان بیشتری در رحم باقی‌مانده و اکسید شده است. این رنگ به‌ویژه در ابتدای یا انتهای دوره قاعدگی مشاهده می‌شود. گاهی اوقات، به‌ویژه هنگام برخاستن از خواب یا پس از مدت طولانی درازکشیدن، ممکن است لکه‌های خون قرمز تیره‌تری روی لباس زیر مشاهده شود. علت این امر، تجمع خون در قسمت پایین رحم تحت‌تأثیر نیروی جاذبه است که منجر به تیره‌شدن رنگ خون می‌شود؛ اما این تیره‌شدن به‌اندازه کافی نیست که به رنگ قهوه‌ای تبدیل شود. در اواخر دوره قاعدگی نیز، کندشدن جریان خون می‌تواند باعث تیره‌شدن رنگ خون شود.
علت‌های دیگر رنگ خون پریود قهوه‌ای عبارت‌اند از:
شروع یا پایان قاعدگی
در شروع و پایان قاعدگی، به دلیل کاهش سرعت جریان خون، خون بیشتر در رحم باقی می‌ماند. در این مدت، خون در تماس با اکسیژن قرار گرفته و اکسید می‌شود. همین فرایند اکسیداسیون باعث تغییر رنگ خون از قرمز به قهوه‌ای می‌شود. در برخی موارد، خون قهوه‌ای ممکن است از خونریزی‌های جزئی در فاصله بین دو پریود ناشی شود.
لانه‌گزینی در بارداری
لانه‌گزینی فرایندی است که طی آن جنین به دیواره رحم می‌چسبد. در حدود ۱۰ تا ۱۴ روز پس از لقاح، ممکن است برخی از زنان لکه بینی خفیف به رنگ صورتی یا قهوه‌ای را تجربه کنند. این لکه بینی معمولاً کوتاه‌مدت بوده و همراه با درد خفیف شکم است. علاوه بر لانه‌گزینی، دلایل دیگری نیز برای خونریزی در دوران بارداری وجود دارد: از جمله این دلایل می‌توان به سقط‌جنین با علائمی مانند خونریزی شدید و درد شدید شکمی، بارداری خارج از رحم که وضعیتی خطرناک و نیازمند درمان فوری است، پولیپ‌های رحمی، عفونت‌های لگن و جفت سرراهی اشاره کرد. هرگونه خونریزی در دوران بارداری باید جدی گرفته شود و به‌سرعت به پزشک مراجعه شود تا علت آن مشخص شده و درمان مناسب انجام شود.
خونریزی طبیعی پس از زایمان یا لوچیا
لوچیا یا خونریزی پس از زایمان، ترشحات واژینال قرمز تیره یا قهوه‌ای‌رنگی است که پس از زایمان رخ می‌دهد. این ترشحات در واقع مکانیسم طبیعی بدن برای پاک‌سازی رحم از خون و بافت‌های اضافی پس از زایمان است. معمولاً لوچیا در چهار تا شش هفته اول پس از زایمان ادامه می‌یابد. در ابتدا، خونریزی شدیدتر و به رنگ قرمز روشن است، اما به‌مرورزمان، مقدار خون کاهش‌یافته و رنگ آن به قهوه‌ای یا صورتی تغییر می‌کند. تغییر رنگ لوچیا به‌مرورزمان، به دلیل کاهش تدریجی خونریزی و اکسیدشدن خون است. خون تازه معمولاً قرمز روشن است، اما باگذشت زمان و تماس با هوا، تیره‌تر می‌شود.
مدت‌زمان لوچیا در هر فرد متفاوت است و به عوامل مختلفی مانند نوع زایمان، تعداد بارداری‌ها و عوامل فردی بستگی دارد. اما به طور معمول، لوچیا ظرف چند ماه پس از زایمان به طور کامل قطع می‌شود.
دوره‌ی پیش‌یائسگی
در دوران پیش‌یائسگی، به دلیل نوسانات هورمونی به‌ویژه استروژن، تغییرات قابل‌توجهی در چرخه قاعدگی رخ می‌دهد. یکی از این تغییرات، تغییر رنگ خون قاعدگی به قهوه‌ای است. این اتفاق به دلیل کندشدن جریان خون و اکسیدشدن آن در رحم رخ می‌دهد. علاوه بر تغییر رنگ، ممکن است شاهد تغییراتی در میزان و فراوانی خونریزی قاعدگی نیز باشیم. برخی از زنان در این دوره، خونریزی‌های نامنظم، لکه بینی بین دوره‌ها و یا حتی قطع کامل پریود را تجربه می‌کنند. تغییرات قاعدگی تنها علامت پیش‌یائسگی نیست. علائم دیگری مانند گرگرفتگی، تعریق شبانه، خشکی واژن، تغییرات خلقی، مشکلات خواب و کاهش میل جنسی نیز ممکن است در این دوره بروز کند. شروع پیش‌یائسگی معمولاً از اوایل دهه چهارم زندگی آغاز می‌شود و به طور متوسط در سن ۴۹ تا ۵۰ سالگی به یائسگی کامل می‌انجامد. بااین‌حال، سن شروع و مدت‌زمان پیش‌یائسگی در هر فرد متفاوت است.
سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS)
سندرم تخمدان پلی‌کیستیک یک اختلال هورمونی شایع در زنان است که می‌تواند باعث مشکلات مختلفی از جمله اختلالات قاعدگی شود. در این سندرم، تخمدان‌ها کیست‌های کوچکی تولید می‌کنند و هورمون‌های مردانه (آندروژن) به مقدار بیشتری ترشح می‌شوند. این اختلال هورمونی باعث عدم تخمک‌گذاری و در نتیجه ضخیم‌شدن بیش از حد پوشش داخلی رحم می‌شود. این ضخامت اضافی می‌تواند منجر به خونریزی‌های نامنظم، لکه بینی قهوه‌ای و حتی عدم بروز قاعدگی شود. علاوه بر خونریزی، PCOS با علائمی مانند افزایش وزن، رشد موهای زائد، آکنه و مشکلات باروری همراه است.
سقط خاموش
سقط خاموش به وضعیتی گفته می‌شود که رشد جنین در رحم متوقف می‌شود، اما بدن مادر به طور خودکار اقدام به دفع بافت‌های جنینی نمی‌کند و این بافت‌ها برای مدتی در رحم باقی می‌مانند. بر خلاف سقط‌های معمولی که با خونریزی شدید و درد همراه هستند، سقط خاموش اغلب بدون علائم واضح مانند خونریزی شدید رخ می‌دهد و ممکن است تنها با لکه بینی قهوه‌ای‌رنگ همراه باشد.
خون قاعدگی قرمز روشن
خونریزی قاعدگی به رنگ قرمز روشن، معمولاً در ابتدای دوره و به دلیل جریان سریع خون تازه رخ می‌دهد. برخی افراد در طول تمام دوره قاعدگی، خونریزی قرمز روشن دارند. اما اگر خونریزی قرمز روشن در زمان‌های غیر از قاعدگی یا همراه با علائم دیگری مانند درد شدید شکم، تب یا بوی بد باشد، ممکن است نشانه‌ای از یک مشکل سلامتی باشد.
خونریزی و سقط‌جنین
خونریزی در بارداری، هرچند همیشه به معنای سقط‌جنین نیست، اما می‌تواند نشانه‌ای جدی باشد. به همین دلیل، هرگونه خونریزی در دوران بارداری، حتی اگر خفیف باشد، نیاز به بررسی دقیق پزشک دارد. سقط‌جنین معمولاً با خونریزی قرمز روشن، لخته‌های خونی، درد شدید شکم و گاهی سرگیجه همراه است. اما توجه داشته باشید که این علائم همیشه به معنای سقط‌جنین نیستند و ممکن است دلایل دیگری نیز داشته باشند.
علائم دیگر احتمالی همراه با سقط‌جنین:
- درد شدید و مداوم در ناحیه شکم
- تب و لرز
- ترشحات بد بو از واژن
عفونت‌های واژن
برخی عفونت‌ها، به‌ویژه عفونت‌های آمیزشی مانند کلامیدیا و سوزاک، می‌توانند باعث خونریزی غیرطبیعی بین دوره‌های قاعدگی شوند. این عفونت‌ها علاوه بر خونریزی، ممکن است با علائمی مانند ترشحات بدبو از واژن، درد هنگام رابطه جنسی و سوزش یا درد هنگام ادرار همراه باشند. عفونت‌های دیگر مانند واژینوز باکتریایی یا عفونت‌های قارچی نیز می‌توانند با ایجاد التهاب و تحریک در واژن، منجر به خونریزی شوند.
پولیپ و آدنومیوز
این تومورهای غیر سرطانی رحم ممکن است باعث شدید شدن جریان خون در طول پریود یا مقاطع دیگر دوران پریودی شوند. آنها می‌توانند بزرگ یا کوچک باشند و علائم دیگری مانند درد و فشار لگنی ایجاد کنند.
یک مشکل دیگر که می‌تواند باعث خونریزی‌های شدید و دردناک شود، آدنومیوز نام دارد. در این بیماری، بافت داخلی رحم به داخل دیواره رحم نفوذ می‌کند و باعث التهاب و ضخیم‌شدن آن می‌شود. درد لگن و درد در حین رابطه جنسی از دیگر علائم این بیماری هستند.
سرطان دهانه رحم
در برخی موارد، خونریزی غیرطبیعی می‌تواند زنگ خطری برای بیماری‌های جدی‌تری مانند سرطان دهانه رحم باشد. اگرچه خونریزی قرمز روشن معمولاً به دلایل ساده‌تری مانند قاعدگی یا لانه‌گزینی رخ می‌دهد، اما اگر همراه با علائم زیر باشد، باید جدی گرفته شود:
پریودهای سنگین و طولانی‌تر از حد معمول، خونریزی بین دوره‌های قاعدگی، ترشحات غیرعادی واژن، درد در ناحیه لگن، کمر یا پاها، کاهش وزن بدون دلیل و خستگی مفرط این‌ها تنها برخی از علائم احتمالی سرطان دهانه رحم هستند و ممکن است در هر فرد متفاوت ظاهر شوند. اگر هر یک از این علائم را تجربه می‌کنید، مهم است که دراسرع‌وقت به پزشک مراجعه کنید تا تشخیص دقیق و درمان مناسب دریافت کنید.
خون قاعدگی صورتی
مشاهده خون صورتی در دوران قاعدگی، به‌ویژه در ابتدای یا انتهای آن، پدیده‌ای رایج است. این رنگ معمولاً به دلیل مخلوط‌شدن خون با ترشحات واژن و ایجاد رقیق‌شدگی در خون ایجاد می‌شود. اما دلایل دیگری نیز می‌توانند منجر به خونریزی صورتی شوند که شناخت آنها برای تشخیص و درمان احتمالی بسیار مهم است.
کاهش استروژن
مشاهده خونریزی به رنگ صورتی در دوره قاعدگی می‌تواند نشانه‌ای از کاهش سطح استروژن در بدن باشد. استروژن هورمونی است که نقش مهمی در تنظیم ضخامت پوشش داخلی رحم دارد. زمانی که سطح استروژن پایین باشد، این پوشش ممکن است به طور کامل و منظم ساخته نشود و در نتیجه، خونریزی‌های نامنظم و به رنگ صورتی رخ دهد.
عوامل مختلفی می‌توانند باعث کاهش سطح استروژن شوند، از جمله:
دوره پیش‌یائسگی و یائسگی که با نزدیک‌شدن به یائسگی، تولید استروژن در بدن کاهش می‌یابد که منجر به تغییرات در چرخه قاعدگی و خونریزی‌های نامنظم می‌شود. یا استفاده از روش‌های هورمونی کنترل بارداری بدون استروژن، روش‌هایی مانند مینی پیل یا آی‌یودی‌های پروژسترونی باعث کاهش سطح استروژن می‌شوند و ممکن است خونریزی‌های نامنظم ایجاد کنند.
تخمک‌گذاری
برخی از زنان در اواسط چرخه قاعدگی خود، هم‌زمان با تخمک‌گذاری، ممکن است شاهد لکه بینی باشند. این لکه بینی معمولاً خفیف بوده و به رنگ صورتی یا قرمز روشن است. علت این پدیده، ترکیدن فولیکول و آزادشدن تخمک است که گاهی همراه با خونریزی خفیف است. همچنین، افزایش ترشحات مخاطی دهانه رحم در زمان تخمک‌گذاری، می‌تواند خون را رقیق‌تر کرده و باعث ظاهرشدن لکه بینی شود.
خون قاعدگی نارنجی
خون یا ترشحات نارنجی‌رنگ در ناحیه تناسلی ممکن است نشانه‌ای از عفونت‌های واژینال مانند باکتریوز واژن یا تریکومونیازیس باشد. این ترشحات معمولاً همراه با علائم دیگری مانند خارش، سوزش و بوی بد هستند. همچنین، خونریزی خفیف در اثر عواملی مانند تخمک‌گذاری، عفونت‌ها یا تغییرات هورمونی می‌تواند با ترشحات طبیعی واژن مخلوط شده و باعث ایجاد رنگ نارنجی شود. علاوه بر این، واکنش آلرژیک به محصولات بهداشتی یا مواد شوینده و بیماری‌های التهابی لگن نیز می‌توانند منجر به ترشحات غیرعادی با رنگ نارنجی شوند. به‌طورکلی، مشاهده ترشحات نارنجی‌رنگ واژن نیازمند مراجعه به پزشک برای تشخیص دقیق علت و درمان مناسب است. اما همیشه این‌طور نیست که ترشحات نارنجی‌رنگ نشانه عفونت باشد. گاهی اوقات، مخلوط‌شدن خون با ترشحات طبیعی واژن می‌تواند باعث ایجاد این رنگ شود.
خون قاعدگی خاکستری
خون پریودی خاکستری یا سفیدرنگ، نشانه‌ای از وضعیت طبیعی نیست و باید جدی گرفته شود. مشاهده چنین رنگی در خون عادت‌ماهانه، به‌احتمال زیاد نشان‌دهنده وجود یک مشکل است و مراجعه به متخصص زنان برای بررسی و تشخیص دقیق علت ضروری است.
یکی از دلایل شایع مشاهده خون قاعدگی خاکستری، عفونت واژینال به نام واژینوز باکتریایی است. در این عفونت، تعادل باکتری‌های مفید و مضر در واژن برهم‌خورده و باعث ایجاد ترشحات غیرطبیعی و بوی بد می‌شود. علاوه بر واژینوز باکتریایی، عفونت‌های قارچی یا انگلی، عفونت‌های دستگاه تناسلی که به رحم سرایت کرده باشند نیز می‌توانند باعث تغییر رنگ خون قاعدگی شوند. همچنین، مشکلات رحمی مانند پولیپ‌ها، فیبروم‌ها یا التهاب رحم، اختلالات هورمونی و بیماری‌های التهابی لگن نیز از جمله دلایلی هستند که می‌توانند بر رنگ و میزان خونریزی قاعدگی تأثیر بگذارند.
خون قاعدگی سیاه
مشاهده خون قاعدگی به رنگ سیاه ممکن است برای برخی افراد نگران‌کننده باشد، اما در بسیاری از موارد، این تغییر رنگ به دلیل ماندگاری طولانی‌تر خون در بدن و اکسیدشدن آن است. به‌عبارت‌دیگر، خون سیاه اغلب نشان‌دهنده خون قدیمی است که به‌کندی از بدن خارج می‌شود و معمولاً در ابتدای یا انتهای دوره قاعدگی رخ می‌دهد.
علاوه بر این، دلایل دیگری نیز می‌توانند باعث ایجاد ترشحات سیاه‌رنگ شوند که البته احتمال وقوع آنها کمتر است و شامل موارد زیر می‌شود:
انسداد واژن
وجود جسم خارجی در واژن یکی از دلایل احتمالی مشاهده ترشحات سیاه‌رنگ است. این اتفاق ممکن است به دلایل مختلفی مانند فراموش‌کردن تامپون، گیرکردن کاپ قاعدگی یا وسایل پیشگیری از بارداری رخ دهد. ماندن جسم خارجی در واژن می‌تواند عوارض جدی به همراه داشته باشد. این اجسام با تحریک بافت‌های واژن، باعث ایجاد عفونت، ترشحات بدبو، خارش و قرمزی می‌شوند. همچنین ممکن است منجر به تب، درد هنگام رابطه جنسی یا ادرار و حتی مشکل در ادرارکردن شوند. به همین دلیل، در صورت احساس هرگونه ناراحتی یا مشاهده علائم غیرعادی، باید سریعاً به پزشک مراجعه کرد.
رنگ خون قاعدگی در ابتدا و انتهای دوران پریودی
رنگ خون پریودی می‌تواند در طول دوران عادت‌ماهانه متفاوت باشد و این تغییرات معمولاً طبیعی هستند. عواملی مانند مدت‌زمان باقی‌ماندن خون در رحم، میزان جریان خون و حتی رژیم غذایی می‌توانند بر رنگ خون تأثیر بگذارند. همان‌طور که بیان کردیم رنگ خون قاعدگی تحت‌تأثیر عوامل مختلفی قرار می‌گیرد. مدت زمانی که خون در رحم باقی می‌ماند و در معرض اکسیژن قرار می‌گیرد، بر تغییر رنگ آن به سمت تیره‌شدن مؤثر است. همچنین، میزان جریان خون، رژیم غذایی و نوسانات هورمونی نیز می‌توانند بر رنگ و قوام خون قاعدگی تأثیرگذار باشند. برای مثال، در روزهای ابتدایی قاعدگی که جریان خون سنگین‌تر است، خون معمولاً روشن‌تر است و برخی مواد غذایی مانند غذاهای غنی از آهن ممکن است بر رنگ خون تأثیر بگذارند.
در ابتدای دوره قاعدگی، خون معمولاً به رنگ قرمز روشن دیده می‌شود. این به این دلیل است که خون تازه است و به‌سرعت از رحم خارج می‌شود. رنگ قرمز روشن نشان‌دهنده جریان خون سالم و طبیعی است. در انتهای دوره قاعدگی، رنگ خون ممکن است به سمت تیره‌شدن پیش برود و به رنگ قهوه‌ای یا حتی سیاه تبدیل شود. این تغییر رنگ به دلیل اکسیدشدن خون در طول زمان و ماندگاری بیشتر آن در رحم رخ می‌دهد. همچنین، ممکن است خون با ترشحات واژن مخلوط شده و رنگ آن را روشن‌تر کند.
در بیشتر موارد، تغییرات رنگ خون قاعدگی طبیعی است. اما اگر همراه با این تغییرات، علائم دیگری مانند درد شدید شکم، تب، بوی بد ترشحات، خونریزی شدید یا طولانی‌مدت، لخته‌های بزرگ خون یا ترشحات آبکی مشاهده کردید، باید به پزشک مراجعه کنید. این علائم ممکن است نشان‌دهنده وجود یک مشکل پزشکی باشند.
استفاده محصولات تافته در پریود و زایمان
نوار بهداشتی تافته با بهره‌گیری از مواد اولیه مرغوب و طبیعی، از بروز حساسیت‌های پوستی و تحریکات جلوگیری می‌کند. طراحی هوشمندانه این محصول با چسبی قوی اطمینان از ثابت ماندن نوار بهداشتی در طول روز را فراهم می‌کند. وزن سبک و نرمی بی‌نظیر تافته، راحتی و آسایش را برای بانوان به ارمغان می‌آورد. قدرت جذب فوق‌العاده این محصول، به لطف استفاده از مواد جاذب پیشرفته، از نشت و آلودگی لباس جلوگیری کرده و احساس تمیزی و شادابی را به بانوان هدیه می‌دهد. تافته به‌عنوان یک محصول یکبار مصرف، با حفظ بهداشت فردی، از بروز عفونت‌های پوستی جلوگیری می‌کند. توصیه می‌شود برای حفظ بهداشت و احساس تازگی، نوار بهداشتی تافته را به طور مرتب تعویض کنید.
همچنین پدهای بعد از زایمان تافته، با طراحی خاص و قدرت جذب بی‌نظیر، بهترین همراه شما در روزهای اولیه پس از زایمان هستند. این پدها به‌گونه‌ای طراحی شده‌اند که از پوست حساس شما محافظت کرده و با ایجاد حس خشکی و راحتی، به شما امکان می‌دهد تا با خیالی آسوده به استراحت بپردازید. برای تجربه یک دوران نقاهت راحت و آرام، تافته را انتخاب کنید.
نتیجه گیری
رنگ خون قاعدگی، مانند یک پنجره کوچک به دنیای درون بدن زنان است. باتوجه‌به عوامل مختلفی که بر رنگ خون قاعدگی تأثیر می‌گذارند، می‌توان گفت که رنگ خون، یک شاخص مهم برای بررسی سلامت عمومی و عملکرد دستگاه تولیدمثل زنان است. با آگاهی از این تغییرات طبیعی و توجه به علائم غیرعادی، زنان می‌توانند به‌سلامت خود اهمیت بیشتری دهند.