شما برای آگاهی از تغییرات مختلفی که در بدن خود به‌صورت ماهانه تجربه می‌کنید نیاز به مطالعات زیادی دارید. حتماً در مطالعات خود با کلمه لوئتال نیز بارها روبه‌رو می‌شوید. فاز لوئتال آخرین مرحله در سیکل قاعدگی است که در نیمه دوم چرخه پریود رخ می‌دهد و از پانزدهمین روز چرخه عادت ماهیانه تا بیست و هشتمین روز ادامه دارد. با شروع خونریزی این چرخه به پایان می‌رسد. هدف از شروع این چرخه این است که با افزایش ضخامت دیواره رحم آن را برای بارداری آماده کند. توجه داشته باشید که بروز هر نوع اختلال در این فاز بارداری را دچار مشکل می‌کند. فاز لوئتال حدود ۱۴ روز از زمان آزادسازی تخمک شروع می‌شود. در این مقاله از تافته به تشریح کامل فاز لوئتال در سیکل قاعدگی می‌پردازیم. پیشنهاد می‌کنیم با ما تا انتهای این مطلب همراه باشید.
مراحل مختلف چرخه قاعدگی بانوان
چرخه قاعدگی بانوان از سه مرحله متفاوت تشکیل شده است که هر مرحله عملکرد مخصوص به خود را دارد. این مراحل شامل موارد زیر است:
قاعدگی
با خارج‌شدن پوشش داخلی رحم از طریق واژن که با خونریزی همراه است فاز پریودی گفته می‌شود. خونریزی واژینال در روز اول پریود است.
فاز فولیکولر
روز اول آخرین دوره عادت ماهیانه را مرحله فولیکول می‌نامند. معمولاً این دوره از یک تا چهارده روز پریودی طول می‌کشد. این مرحله با آزادشدن یک فولیکول برای آزادکردن تخمک شروع می‌شود و تخمک‌ها با رشد در فولیکول بالغ می‌شوند.
فاز لوئتال
بعد از تخمک‌گذاری از روز ۱۴ام تا ۲۸ ام قاعدگی این فاز ادامه پیدا می‌کند. تخمک‌گذاری معمولا از یازده تا هفده روز طول می‌کشد و بدن بانوان برای بارداری آمادگی لازم را پیدا می‌کند. این چرخه تا زمان یائسگی برای بانوان ادامه دارد.
در فاز لوئتال (Luteal Phase) چه اتفاقی رخ می‌دهد؟
جسد لوتئوم به جسم سفیدرنگ به زمان قبل از تغییر تخمک‌گذاری به فولیکول موجود در تخمدان‌های بانوان که حاوی مقادیر زیادی از تخمک است گفته می‌شود. این جسم سفید در بدن وظیفه ترشح هورمون پروژسترون را برعهده دارد. همان‌طور که گفته شد فاز لوئتال بعد از تخمک‌گذاری در بدن آغاز می‌شود. در این شرایط فولیکول بالغی که وظیفه آزادسازی تخمک در زمان تخمک‌گذاری را به عهده دارد به جسم زرد تغییر شکل می‌دهد. در این شرایط جسم زرد با تولید پروژسترون و استروژن رشد و افزایش ضخامت دیواره رحم را به همراه دارد. در نتیجه این سازوکار رحم برای کاشت یک سلول تخم یا جنین آماده می‌شود.
توجه داشته باشید که افزایش هورمون‌ها مخاط دهانه رحم را به شکل یک خمیر غلیظ می‌کند که این عمل نقش مؤثری در جلوگیری از ورود باکتری‌ها به داخل رحم دارد. مرحله لوئتال نقش بسیار مهمی در چرخه تولیدمثل ایفا می‌کند. برای برخی از بانوان فاز لوئتال بسیار کوتاه است که به آن نقص فاز لوئتال (LPD) گفته می‌شود. تجربه فاز لوئتال کوتاه بارداری دشواری را به همراه دارد.
توجه داشته باشید درصورتی‌که در طی این فرایند بارداری صورت نگیرد با کاهش سطح هورمون‌ها جسم زرد حل می‌شود و با ریزش دیواره رحم فرایند پریود رخ می‌دهد. در چنین شرایطی برای حفظ بهداشت شخصی و جلوگیری از ایجاد اضطراب و استرس می‌توانید از محصولات مختلف بهداشتی برند تافته مانند انواع بهداشتی استفاده کنید.
علائم مختلف فاز لوتئال
علائم فاز لوتئال بسیار شبیه به سندروم پیش از قاعدگی است. در طول این دوره به دلیل نوسانات هورمونی مختلف تغییرات جسمی و روحی متفاوتی برای بانوان رخ می‌دهد. این علائم شامل موارد زیر است:
- حساس شدن سینه‌ها
- تغییرات مختلف در اشتها
- ایجاد جوش و آکنه
- نفخ
- تغییرات خلق‌وخو
- درد مفاصل و دردهای عضلانی
- اختلال در تمرکز
- احساس افسردگی و ناامیدی
منظور از نقص فاز لوتئال (LPD) چیست؟
فاز لوتئال به هر نوع اختلال در طول مدت فاز لوتئال یا فرایند تخمک‌گذاری گفته می‌شود. به‌طورکلی دو نوع نقص فاز لوتئال کوتاه و فاز لوتئال بلند وجود دارد که در هرکدام از آن‌ها پوشش رحم به‌اندازه کافی رشد نمی‌کند و قابلیت پشتیبانی از بارداری را ندارد. توجه داشته باشید که نقص فاز لوتئال عدم بارداری یا سقط‌جنین را به همراه دارد.
فاز لوتئال کوتاه
در فاز لوتئال کوتاه بانوان ده روز بعد از تخمک‌گذاری پریود می‌شوند. تجربه فاز کوتاه لوتئال برای بانوان با عدم رشد کافی دیواره رحم همراه است. در نتیجه این عدم رشد رحم به‌اندازه کافی ضخیم نمی‌شود و توانایی پشتیبانی از بارداری را ندارد.
فاز لوتئال طولانی
فاز لوئتال طولانی دقیقاً برعکس فاز لوتئال کوتاه است. بانوان در فاز لوتئال طولانی قاعدگی را ۱۸ روزه تجربه می‌کنند. بانوان مبتلا به فاز لوتئال طولانی بیشتر در معرض ابتلا به سندروم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS) قرار دارند.
مرحله کوتاه لوتئال
در مرحله کوتاه لوتئال که به مدت ۱۰ روز یا حتی کمتر طول می‌کشد بدن با کاهش هورمون پروژسترون روبه‌رو می‌شود و در نتیجه پوشش اندومتر رحم به میزان کافی رشد نمی‌کند. وجود هورمون پروژسترون برای بارداری موفق بسیار ضروری است و در نتیجه کاهش این هورمون بارداری با مشکل مواجه می‌شود. برای یک بارداری سالم و موفق پوشش رحم باید به اندازه کافی ضخیم باشد تا جنین توانایی تبدیل به کودک را پیدا کند.
نقص فاز لوتئال به دلیل شرایط مختلفی مانند موارد زیر صورت می‌گیرد:
- ورزش‌های سنگین و طولانی‌مدت
- اختلالات تیروئید
- ابتلا به سندروم تخمدان پلی‌کیستیک
- بی‌اشتهایی
- افزایش وزن و چاقی
- مصرف دخانیات
- تجربه اضطراب و استرس طولانی‌مدت
آیا راهی برای تشخیص فاز لوتئال در دوره قاعدگی وجود دارد؟
قبل از هر چیز باید بدانید که همه افراد توانایی تشخیص این فاز را ندارند؛ اما به‌طورکلی دو راه برای تشخیص شروع این فاز در بدن وجود دارد:
تشخیص فاز لوتئال از دمای پایه بدن
بررسی چرخه با استفاده از دمای پایه بدن یا دمای استراحت بدن یکی از راه‌های تشخیص فاز لوتئال است. برای این کار خانم‌ها با اندازه‌گیری دمای بدن بعد از بیدارشدن و ثبت آن متوجه افزایش جزئی دما در بدن خود بعد از شروع تخمک‌گذاری خواند شد. این تغییرات دمایی تا ۲۲ درجه سانتی‌گراد است.
تشخیص فاز لوتئال از ترشحات واژن
همان‌طور که می‌دانید مخاط دهانه رحم در طول چرخه پریود بانوان تغییر می‌کند. زمان تخمک‌گذاری این ترشحات به شکل سفیده تخم‌مرغ مرطوب و لغزنده هستند. با شروع فاز لوتئال غلیظ، خشک و خمیری می‌شوند.
آیا راهی برای درمان فاز لوتئال کوتاه وجود دارد؟
بعد از تشخیص پزشک درمان مؤثر برای این عارضه در نظر گرفته می‌شود. بانوان از طریق درمان‌های دارویی، کنترل میزان استرس و اضطراب و فعالیت‌های بدنی برای تنظیم فاز لوتئال اقدام می‌کنند. تکنیک‌های مؤثر برای تنظیم فاز لوتئال شامل موارد زیر است:
- انجام تمرین‌های تنفس عمیق و مراقبه
- انجام ورزش‌های سبک و مستمر
- افزایش مصرف ویتامین C، سبزی‌ها و میوه و…
- مصرف هورمون بارداری کوریونیک انسانی (HCG)
آیا امکان بارداری در فاز لوتئال وجود دارد؟
لقاح در فرایند پریود بانوان صورت می‌گیرد. قبل از هر چیز باید این نکته را بدانید که بارداری و باروری یکی نیستند. در صورتی لقاح در فاز لوتئال رخ می‌دهد مناسب‌ترین زمان برای بارداری بانوان در فاز فولیکولی است. در صورت تعلل برای بارداری بعد از تخمک‌گذاری بانوان فقط به مدت ۱۲ تا ۲۴ ساعت برای بارداری فرصت دارند. درصورتی‌که شما قصد بارداری دارید باید پنج‌روز قبل از زمان تخمک‌گذاری در فاز فولیکولی رابطه جنسی داشته باشید. در چنین شرایط شانس بیشتری برای بارداری خواهید داشت.
سخن آخر
فاز لوتئال مرحله‌ای است که در آن بدن برای بارداری آماده می‌شود؛ بنابراین یکی از شاخص‌های مهم برای بارداری محسوب می‌شود. بانوان در صورت این که احساس کنند فاز لوتئال کوتاه یا طولانی دارند باید به پزشک متخصص مراجعه کنند. در چنین شرایطی پزشک با انجام آزمایش‌های خون، سونوگرافی و… برای تشخیص این عارضه اقدام کرده و بعد از بررسی‌های دقیق درمان مؤثر را تجویز می‌کند.