ترس شما را در مقابل خطر حفظ می‌کند و در مقابل فوبیا ارتباط چندانی با خطر ندارد. فوبیا نوعی اختلال اضطرابی است. فوبیا یا هراس به معنای ترس غیرعاقلانه هنگام رویارویی با موقعیت، فعالیت یا چیزی خاص است. فرد مبتلا به فوبیا ممکن است بداند تشویش و ترسش موجه نیست، اما نمی‌تواند احساسات خود را کنترل کند. و فوبیاها می‌توانند آن‌قدر شدید باشند که شما را عملاً فلج کنند. در ادامه این مطلب از تافته می‌بینیم مردم معمولاً از چه چیزهایی هراس دارند.
سه گروه فوبیا (هراس)
صدها نوع فوبیای مختلف شناسایی شده‌اند. اما وقتی در مورد فوبیاها (که نوعی اختلال اضطرابی هستند) صحبت می‌کنیم، متخصصان آنها را به سه گروه عمده تقسیم‌بندی می‌کنند:
الف) آگورا فوبیا یا نگرانی شدید در مکان‌های عمومی که فرار از آنها ممکن است مشکل باشد.
ب) فوبیای اجتماعی که ترس و اجتناب از موقعیت‌های اجتماعی را شامل می‌شود.
ج) فوبیای خاص که ترس غیرمنطقی و غیرمعقول از اشیا یا موقعیت‌های خاص است.
فوبیای فضای باز (آگورا فوبیا)
آگورا در زبان یونان باستان به معنای بازار و محل بازدید بود. فرد مبتلا به آگورا فوبیا ترس از محبوس شدن در مکان عمومی یا مکانی مانند پل یا صف بانک دارد. هراس واقعی از وضعیتی است که در آن امکان فرار فوری در شرایط حمله‌ی ترس (وقتی ترس بسیار شدید شود) وجود ندارد. آگورا فوبیا در زنان دو برابر مردان است. اگر در موارد شدید درمان صورت نگیرد، می‌تواند باعث خانه‌نشینی فرد شود.
فوبیای اجتماعی (هراس از مکان‌های عمومی)
کسی که فوبیای اجتماعی دارد تنها خجالتی نیست بلکه این فرد هراس و ترس شدیدی از عملکرد خود در موقعیت اجتماعی دارد. آیا عملکرد وی از نظر سایرین مناسب به نظر می‌رسند؟ آیا سایرین او را نگران خواهند دید؟ آیا هنگام صحبت کردن، واژه‌ها را به یاد خواهد آورد؟ به دلیل آن که عدم درمان فوبیای اجتماعی غالباً منجر به اجتناب از تماس اجتماعی می‌شود، می‌تواند تأثیر منفی بسیاری بر روابط شخصی و زندگی حرفه‌ای وی بگذارد.
فوبیای خاص
فوبیای خاص یکی از انواع فوبیاست که در دسته اختلالات اضطرابی جای گرفته است و به معنای ترس بیش از حد و غیر منطقی از برخی موضوع ها یا موقعیت ها است که خطر بسیار کمی دارند ولی استرس و اجتناب بیش از حدی را در فرد موجب می شوند. درحقیقت هراس بسیار شدیدی که در فرد ایجاد می‌شود با ماهیت محرک تناسبی ندارد و به همین دلیل، افراد فوبیک برای اجتناب از آن محرک‌ها استراتژی‌هایی مانند اجتناب یا فرار را به کار می‌برند تا احتمال مواجه شدن با محرک را به حداقل برسانند.
تنگناهراسی (فوبیای فضاهای بسته)
ترس غیرطبیعی از ماندن در فضاهای بسته نوعی رایج از فوبیای خاص است. فردی که تنگناهراسی دارد نمی‌تواند بدون هراس شدید سوار آسانسور شده یا وارد تونل شود. به دلیل ترس از خفه شدن یا گیر افتادن، فرد از بودن در فضاهای تنگ خودداری خواهد کرد و غالباً رفتارهای ایمنی‌طلب، مانند باز کردن پنجره‌ها یا نشستن نزدیک به درب خروجی از خود نشان می‌دهد. این ممکن است شرایط را تحمل‌پذیر کند، اما ترس را از بین نمی‌برد.
حیوان‌هراسی (ترس از مجموعه‌ای از حیوانات)
معمول‌ترین نوع فوبیای خاص، حیوان‌هراسی یا ترس از حیوانات است. حیوان‌هراسی در واقع اصطلاح کلی‌ست که شامل انواع مختلفی از ترس‌ها از حیوانات می‌شود. این گونه فوبیا غالباً در کودکی ایجاد می‌شود و گاهی با گذر زمان از بین می‌رود. اما می‌تواند در بزرگسالی هم تدوام یابد. برای مثال: عنکبوت‌هراسی، مار هراسی، پرنده‌هراسی و زنبورهراسی.
بلندی‌هراسی (ترس از ارتفاع)
بلندی‌هراسی ترس مفرط از ارتفاع است و به صورت هراسی شدید تظاهر می‌کند. ممکن است فرد هنگام بالا رفتن از پله یا نردبان دچار حمله‌ی ترس شود. گاهی این ترس آن‌قدر شدید می‌شود که فرد نمی‌تواند حرکت کند. ترس از ارتفاع می‌تواند برای فرد مبتلا موقعیتی خطرناک پدید آورد. حمله‌ی ترس در این افراد می‌تواند پایین آمدن ایمن از بلندی‌ای که منجر به حمله شده را به شدت با اشکال رو به رو کند.
پروازهراسی (ترس از پرواز)
کسی که پرواز هراسی دارد از پرواز کردن می‌ترسد. این فوبیا به طور کلی پس از آن بروز می‌کند که فرد تجربه‌ی دلهره‌زایی در ارتباط با هواپیما را پشت سر می‌گذراند، مانند عبور از تلاطم هوایی شدید یا مشاهده‌ی حمله‌ی ترس در مسافری دیگر. حتی پس از این که حادثه فراموش شد، ترس باقی می‌ماند و حتی می‌تواند با دیدن فیلم سقوط هواپیما در تلویزیون بروز کند.
فوبیای خون (تزریق یا جراحت)
گستره‌ای از فوبیاهای خون، تزریق و جراحت وجود دارد. برخی افراد فوبیای خون و جراحت دارند و برخی دیگر فوبیای فرایندهای وسیع درمان پزشکی نظیر تزریق دارند. اغلب این فوبیاها منجر به ضعف و غش در افراد می‌شوند.
تندرهراسی (ترس از رعد و برق)
با آن که افراد مبتلا به تندرهراسی می‌دانند تندر آسیبی به آنها نمی‌رساند، اما ممکن است هنگام تندر از خانه بیرون نروند. حتی ممکن است داخل ساختمان با کمین کردن پشت کاناپه پنهان شوند یا در مخفی‌گاه خود منتظر پایان هوای طوفانی بمانند. ترس غیرطبیعی از رعد و برق، فوبیایی‌ست که بین انسان و حیوانات مشترک است.
استفراغ‌هراسی (حس گوارشی)
استفراغ‌هراسی ترسی غیرطبیعی از استفراغ کردن است که به طور معمول در اوایل زندگی از یک صحنه‌ی آسیب‌زا آغاز می‌گردد. برای مثال، ممکن است فرد شاهد بالا آوردن هم‌کلاسی خود در انظار عمومی بوده است یا این اتفاق برای خودش افتاده باشد. این هراس می‌تواند با فکر کردن به استفراغ در جاهایی که تداعی کننده آن هستند، نظیر بیمارستان (که استفراغ کردن در آن معمول است) حاصل شود.
تأثیرات هشداردهنده‌ی فوبیا
فوبیاها باعث می‌شوند افراد زندگی خود را به منظور جلوگیری از آن چه موجب ترسشان می‌شود، تغییر دهند. اما زندگی آنها همچنین تحت تأثیر تلاش‌هایی نیز هست که برای پنهان کردن این فوبیا از نظر دیگران، انجام می‌دهند. برخی از افراد مبتلا به فوبیا در ارتباط با دوستان و خانواده مشکل دارند، در مدرسه موفق نیستند، یا در حالی که می‌کوشند با شغل خود کنار بیایند آن را از دست می‌دهند.
فوبیا و الکل
افراد الکلی ده برابر بیش از افراد غیرالکلی در معرض ابتلا به فوبیا قرار دارند. و افراد فوبیک دو برابر بیش از افراد غیر فوبیک در معرض اعتیاد به الکل قرار می‌گیرند.
ارتباط خانوادگی
با آن که فوبیا می‌تواند تحت تأثیر فرهنگ قرار گیرد و از رویدادهای زندگی حاصل گردد، اما فوبیا در بین خانواده‌های یک عامل ارثی‌ست. ابتلا به فوبیا در اعضاء خانواده‌ای که سابقه‌ی فوبیا دارند حدود سه برابر بیشتر از آن‌هایی‌ست که سابقه‌ی خانوادگی ندارند.
درمان فوبیا
طبعاً نخستین گام برای درمان فوبیا مراجعه به پزشک است. پزشک وضعیت را ارزیابی می‌کند و درمان‌های موجود را توضیح می‌دهد. همچنین پزشک تمام روش‌های ممکن را شرح می‌دهد و بهترین روش درمان را با در نظر گرفتن ترجیح بیمار شروع می‌کند. روش‌های مختلفی در درمان فوبیا وجود دارد که برخی از آنها به شرح زیر اند:
الف) رفتاردرمانی شناختی:
رفتاردرمانی شناختی (CBT) با هدف شناسایی ارتباط بین افکار، احساسات و رفتار انجام می‌شود و به بیمار کمک می‌کند تا مهارت‌هایی کاربردی را برای مدیریت الگوهای دامن زننده به مشکل در خود پرورش بدهد. چنانچه از رفتاردرمانی شناختی برای درمان فوبیا استفاده شود، درمان شامل تکنیک‌های مختلفی مانند مواجهه درمانی یا حساسیت‌زدایی خواهد بود. برنامه رفتاردرمانی شناختی در قالب کتاب کار یا تمرین کامپیوتری به بیمار ارائه می‌شود و بیمار می‌تواند تمرین‌ها را خودش به تنهایی یا در جلسه مشاوره تحت نظر مشاور انجام بدهد. رفتاردرمانی شناختی برای بیماران دچار فوبیای اجتماعی یا آگورافوبیا بسیار مفید است، چون بیمار می‌توان درمان را در خانه کامل کند.
ب) مواجهه درمانی:
یکی از انواع درمان فوبیا حساسیت‌زدایی است؛ این فرایند مواجه کردن تدریجی فرد مبتلا به فوبیا با شرایطی‌ست که ترس را برای وی تداعی می‌کند. بیمار در مواجهه درمانی در محیطی امن و به شیوه‌ای کنترل شده به تدریج با موضوع یا موقعیتی که از آن می‌ترسد، روبه‌رو می‌شود و به مرور زمان، وقتی فرد اطمینان بیشتری کسب کرد، ترس نیز کاهش می‌یابد. این فرایند غالباً با گفتاردرمانی همراه می‌شود تا فرد را در تغییر واکنش‌هایش به شرایط هراس انگیز، کمک کند. خبر خوب این که، ۹۰% از افرادی که درمان را دنبال می‌کنند بهبود می‌یابند.
ج) هیپنوتراپی:
هیپنوتراپی یا هیپنوتیزم درمانی به تسکین علائم بسیاری از بیماران دچار فوبیا کمک می‌کند.
د) درمان دارویی:
چنانچه فوبیا اضطراب شدیدی را به بیمار تحمیل کند، پزشک داروهای لازم را برای وی تجویز می‌کند. در حال حاضر سه گروه دارو برای مدیریت این اضطراب تجویز می‌شود، شامل: داروهای ضدافسردگی، آرام‌بخش‌ها و بتابلاکرها.