همه ما با علائم آنفولانزا مانند تب، سردرد و بی‌حالی آشنا هستیم. امروزه به خاطر پیشرفت علم و تکنولوژی و تولید واکسن‌های پیشرفته، امکان ابتلا به ویروس‌های آنفولانزا به حداقل رسیده است، اما هنوز هم احتمالاتی برای آن وجود دارد. درحالی که امروزه آنفولانزا صرفا نوعی از ویروس است که ما را چند روزی در خانه قرنطینه می‌کند، قدیمی‌ها به خاطر نبود علم و تکنولوژی‌های امروزی چنین اعتقادی نداشته و هراس بیشتری از این بیماری داشتند.
از آنفولانزای اسپانیایی گرفته تا خوکی جدید، همگی در طی تاریخ قربانیانی گرفته است؛ تا جایی که پزشکان به دنبال پیدا کردن راهی برای نجات انسان‌ها بوده‌اند. هنگامی که سیستم ایمنی ما آمادگی لازم ندارد، ویروس‌ها به آسانی قابلیت شیوع هر چه بیشتر را دارند. در ادامه مروری بر واقعیت‌های تاریخچه آنفولانزا داریم تا شناخت بهتر این بیماری، در پیشگیری و درمان آن کمک بیشتری به شما کرده باشد.
۱- آنفولانزای اسپانیایی؛ ۱۹۱۸ تا ۱۹۱۹
این طور که تحقیقات نشان می‌دهد، آنفولانزای اسپانیایی که احتمالا نخستین نوع از این بیماری باشد، از شهر کوچکی واقع در کاناس منشا گرفته باشد. زمانی اسم این بیماری به آنفولانزای اسپانیایی تبدیل شد که گزارش‌ها نشان می‌دادند حدود ۸ میلیون نفر در کشور اسپانیا و در سال ۱۹۱۸ به این بیماری مبتلا شده و جانشان را از دست داده‌اند. این موضوع در آن زمان بسیار بی سابقه بوده و هنوز از فجایع بزرگ تاریخ شناخته می‌شود.
این بیماری در جنگ جهانی نخست نیز با سرعت بالایی شیوع پیدا کرد و حتی تا دو سال بعدتر، عده بیشتری را نسبت به کشتگان جنگ جهانی اول درگیر خود کرد. این ویروس بیشتر افراد سالم بین سنین ۱۵ تا ۳۵ سال را هدف قرار می‌داد که از مهم‌ترین تفاوت‌ها در مقایسه با ویروس‌های دیگر بود. طی آن سال‌ها تخمین زده شد چیزی در حدود ۲۰ تا ۴۰ درصد از جمعیت کل جهان به این ویروس مبتلا شده‌اند.
۲- آنفولانزای آسیایی؛ ۱۹۵۷ تا ۱۹۵۸
آنفولانزای آسیایی در مقایسه با نوع اسپانیایی نسبتا خفیف‌تر بود و کمتر جان گرفت، اما نرخ آلودگی به‌شدت بالایی داشت. دلیل نام‌گذاری این ویروس نیز شروع از کشورهای آسیایی بود. کودکان در سنین مدرسه و سپس افراد مسن در تیررس این ویروس قرار داشتند. از این رو سازمان بهداشت جهانی دست به کار شده و واکسن آن را در سال ۱۹۵۷ به وجود آورد. این واکسن در نوع خود ایراداتی داشت و از این رو، سویه جدید ویروس در فوریه ۱۹۵۸ شیوع پیدا کرد. حتی در حدود ۷۰ هزار نفر در ایالات متحده در آن سال فوت شدند.
۳- آنفولانزای هنگ‌کنگی؛ ۱۹۶۸ تا ۱۹۶۹
شاید نام این ویروس را کمتر شنیده باشید، اما باید بدانید در سال ۱۹۶۸ در کشور هنگ‌کنگ شروع به گسترش کرد. این ویروس نه تنها در این کشور، بلکه در کل جهان قربانیانی گرفت و آوازه‌اش خیلی سریع پیچید. دسامبر همان سال بود که این ویروس برای نخستین‌بار در آمریکا گزارش شد.
البته از این ویروس به‌عنوان خفیفترین بیماری در قرن بیستم نام می‌برند، اما باز هم به نوبه خود خطرناک بود. به‌خاطر پیشرفت پزشکی در طی آن سال‌ها و مراقبت‌های پزشکی فراوان نظیر عرضه آنتی‌بیوتیک‌ها، تنها ۳۳ هزار نفر از آمریکایی‌ها در آن زمان درگذشتند که اکثر آن‌ها سن بالاتر از ۶۵ داشتند.
۴- آنفولانزای خوکی؛ ۲۰۰۹ تا ۲۰۱۰
اکثر ایرانی‌ها نام آنفولانزای خوکی را به یاد دارند که برای نخستین بار در سال ۲۰۰۹ در بدن بیماران دیده شد. کشور ما نیز طی آن سال‌ها گرفتار این بیماری شده بود. این ویروس از انسان، خوک و پرندگان به سرعت گسترش پیدا می‌کرد و به ایالات متحده و سپس کل جهان رسید.
از آپریل ۲۰۰۹ تا سال بعدتر تقریبا ۹۰ میلیون نفر در جهان به این ویروس آلوده شده و به‌دنبال راه‌های درمان بودند. البته تزریق واکسیناسیون موثر باعث شد تنها ۲۴۷ هزار نفر در آمریکا آلوده به این ویروس شوند؛ آن هم با وجود این که مقادیر زیادی از این واکسن به وجود نیامده بود. سازمان بهداشت جهانی ابتدا این واکسن را برای افراد با بالاترین ریسک عوارض و سپس جمعیت‌های دیگر در دسترس قرار داد.
۵- سایر انواع آنفولانزا
جدا از موارد گفته شده، سویه‌ها و انواع دیگری از آنفولانزا در طی تاریخ گریبان افراد را گرفته است که بد نیست به چند تا از مهم‌ترینشان اشاره کنیم:
آنفولانزای آویان (پرندگان)
آویان که با نام آنفولانزای پرندگان هم شناخته می‌شود، ویروسی عفونی با منشا پرندگان است و البته به‌ندرت انسان‌ها را آلوده می‌کند. البته انواع خاصی از این ویروس مانند A مرزهای مرتبط با گونه‌ها را رد کرده و انسان‌ها را نیز آلوده می‌سازد. در برخی افراد، این ویروس منجر به عفونت‌های حاد می‌شود که تماس مستقیم با طیور آلوده از جمله دلایل ابتلا به آن است.
شایعاتی مبنی برای انتقال این ویروس با غذاهای پخته شده به گوش می‌رسید که دانشمندان آن را کاملا رد کردند. نرخ تلفات انسان‌ها از طریق آنفولانزای پرندگان در مقایسه با آنفولانزای فصلی بیشتر بوده و درصورت ابتلا باید حسابی حواسمان را به آن جمع کنیم. البته هدف این ویروس بیشتر افرادی است که اختلالات سلامتی مهمی دارند. آویان همچنان فراگیری خود را حفظ کرده و فعلا راه‌حلی برای از بین بردن دائمی آن پیشنهاد نشده است.
H3N2v
H3N2v نوعی از آنفولانزای خوکی است که اولین‌بار در سال ۲۰۱۱ نسبت به شناسایی آن اقدام شد. البته برخی افراد اعتقاد دارند یک سال قبل‌تر در ایالات متحده از سمت خوک‌ها کشف شد. سرایت این ویروس از سوی خوک‌ها به انسان‌ها بسیار سریع بوده و عدم توجه کافی می‌تواند خطرآفرین باشد.
به‌خاطر امکان تغییر برای این ویروس، احتمال دارد در آینده بتواند جهش یافته و سویه‌های جدیدتری را نشان دهد. این سویه‌ها حتی شاید علائم بیشتر و شدیدتری داشته باشند، درست مانند تاریخچه آنفولانزای خوکی که با جهش‌های نسبتا زیادی همراه بود. طبق تحقیقات، کودکان متولد شده بعد از یک سال مصونیت زیادی درمقابل این ویروس نداشته و والدینشان باید مراقبت‌های ویژه را به عمل آورند.
آنفولانزا در زمان حال چگونه است؟
تکنولوژی‌ها و دانش بیشتر پزشکی در سال‌های اخیر سبب پیشگیری و درمان ساده‌تر از این ویروس منحوس شده است. البته فراگیری آنفولانزا تا حد زیادی غیرقابل پیش‌بینی بوده و باید با داروهای جدید و ارتباطات جهانی کنترل شوند. در سال ۲۰۱۵ تقریبا ۱۶۰ میلیون واکسن آنفولانزا در دسترس عموم قرار گرفت تا جامعه جهانی بهداشتی‌تر و سالم‌تر باشد. این مقدار در مقایسه با سال‌هایی مانند ۱۹۱۸ که جهان درگیر این ویروس بود و دسترسی کافی به واکسن وجود نداشت، کاملا مشهود است.
سخن پایانی
همان‌طور که گفته شد، مطالعه درمورد تاریخچه آنفولانزا تاثیر فراوانی در عدم ابتلا به آن دارد. خوشبختانه مطالب فراوانی درمورد این بیماری و سویه‌های مختلف آن در سایت تافته در دسترس قرار دارد که می‌توان از آن‌ها برای پیشگیری و درمان استفاده کرد. بنابراین پیش از ابتلا به این بیماری، توصیه می‌شود سری به آن مطالب هم بزنید.