بر اساس تحقیقات انجام شده، سرطان از لوله‌های فالوپ آغاز شده و به سمت تخمدان‌ها ادامه می‌یابد. تخمدان‌ها از دو بخش تشکیل شده که وظیفه آن تولید تخمک است. در واقع آن‌ها وظیفه تولید استروژن و پروژسترون در خانم‌ها را بر عهده دارند. در سال‌های اخیر درمان‌هایی برای سرطان تخمدان انجام گرفته که سبب تشخیص زودتر این بیماری شده است. تشخیص زود هنگام سرطان تخمدان سبب افزایش سرعت روند درمان شده و با نتایج بهتری همراه است.
علائم سرطان تخمدان چیست؟
سرطان تخمدان نیز مانند بسیاری از بیماری‌ها با علائمی همراه است که اطلاع از این علائم بسیار مهم بوده و سبب تشخیص زود هنگام و درمان سرطان تخمدان می‌شود. مهم‌ترین نشانه‌های سرطان تخمدان به شرح زیر هستند:
- تکرر ادرار
- احساس سیری زود هنگام در زمان غذا خوردن
- نفخ و احساس فشار در شکم
- احساس درد و فشار در لگن
البته این علائم می‌تواند در هنگامی که فرد مبتلا به سرطان نیست نیز دیده شود. بنابراین اگر این علائم را به صورت مداوم دارید، حتما به پزشک مراجعه کنید.
فاکتورهای ریسک ابتلا به سرطان تخمدان
برخی از عوامل سبب می‌شود که شما بیش از سایر افراد در معرض ابتلا به سرطان تخمدان قرار گیرید. بنابراین اگر هریک از این فاکتورها را دارید، در صورت مشاهده کوچک‌ترین علائمی بهتر است به سرعت به پزشک مراجعه کنید تا آزمایش‌های لازم انجام شده و درصورت نیاز برای پیشگیری از پیشرفت بیماری دارو تجویز شود. از جمله فاکتورهای ریسک ابتلا به سرطان تخمدان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
سابقه خانوادگی
سابقه خانوادگی از جمله عواملی است که در احتمال ابتلا به سرطان تخمدان بسیار تاثیرگذار است. اگر شخصی، فامیل نزدیک او دچار سرطان تخمدان، سینه یا کولون باشد، احتمال ابتلا به سرطان تخمدان در او نیز افزایش می‌یابد. همچنین محققان اعتقاد دارد که تغییرات ژنتیکی موروثی ۱۰ درصد در سرطان‌های تخمدان بسیار تاثیرگذار هستند. این تغییرات شامل جهش ژن‌های BRCA1 و BRCA2 شده که این ژن‌ها با سرطان سینه مرتبط هستند. بنابراین زمانی که فردی در سابقه خانوادگی خود سرطان تخمدان دارد، باید با پزشک متخصص صحبت کند که آیا می‌توان پیشگیری پزشکی بیش‌تری برای جلوگیری از ابتلا به این بیماری انجام داد یا نه.
سن
سن یکی از قوی‌ترین فاکتورهای ریسک برای سرطان تخمدان در بیش‌تر افرادی است که درگیر سرطان تخمدان شده‌اند. این اتفاق معمولا بعد از یائسگی برای آن‌ها رخ داده است. همچنین استفاده از هورمون درمانی در دوران پس از یائسگی ممکن است ریسک ابتلا به سرطان تخمدان را افزایش دهد. همچنین احتمال ابتلا به این بیماری در افرادی که به مدت ۵ تا ۱۰ سال تنها استروژن مصرف می‌کنند افزایش می‌یابد. البته پزشکان مطمئن نیستند که مصرف ترکیبی استروژن و پروژسترون می‌تواند خطر ابتلا به سرطان تخمدان را افزایش دهد یا خیر.
اضافه وزن
زنان چاق بیش‌تر از سایر زنان در معرض ابتلا به سرطان تخمدان قرار دارند. بر اساس آمار، مرگ و میر ناشی از سرطان تخمدان برای زنان چاق در مقایسه با زنانی که چاق نیستند، بسیار بیش‌تر است و این به این معنا است که زنان چاق بیش از زنان با وزن نرمال در معرض ابتلا به سرطان تخمدان قرار دارند.
آشنایی با تست‌های غربالگری سرطان تخمدان
افرادی که علائم سرطان نداشته باشند، هیچگونه تست قابل اطمینانی برای سرطان تخمدان برای آن‌ها وجود ندارد. البته روش‌های مختلفی برای بررسی سرطان تخمدان هنگام معاینات روتین وجود دارد که یکی از آن‌ها آزمایش خون برای اندازه‌گیری سطح پروتئینی به نام CA_125 است. آزمایش دیگر به نام فراصوت تخمدان‌ها شناخته می‌شود. البته آزمایش‌های اشاره شده برای زنانی که احتمال ابتلا به این بیماری‌ها در آن‌ها متوسط است به کار نمی‌رود. بلکه این آزمایش‌ها معمولا برای خانم‌هایی مناسب است که خطر ابتلا به این بیماری در آن‌ها بیش‌تر است.
چگونگی تشخیص سرطان تخمدان
سرطان تخمدان با آزمایش‌های تصویربرداری که به آشکار شدن توده تخمدانی کمک می‌کند، تشخیص داده می‌شود. البته این آزمایش‌ها نمی‌توانند تعیین کنند که این ناهنجاری‌ها ناشی از سرطان است یا خیر. اگر فرد مشکوک به سرطان باشد، در مرحله بعد عمل جراحی را برای خارج کردن بافت‌های مشکوک انجام می‌دهند. سپس نمونه‌های خارج شده به آزمایشگاه فرستاده می‌شوند. این پروسه به نام بیوپسی معروف است.
مراحل سرطان تخمدان
در صورت گسترش این بیماری، عمل جراحی اولیه می‌تواند کمک کننده باشد که این مرحله به شرح زیر است:
- مرحله اول: این مرحله محدود به یک یا دو تخمدان است.
- مرحله دوم: به رحم و سایر اندام‌های مجاور گسترش می‌یابد.
- مرحله سوم: در پوشش شکم یا غدد لنفاوی گسترش پیدا می‌کند.
- مرحله چهارم: به اعضا دور نظیر کبد و ریه می‌رسد.
انواع سرطان تخمدان
سرطان پوشش تخمدان از جمله شایع‌ترین انواع سرطان تخمدان بوده که سبب ایجاد تومورهای بدخیم روی سطح تخمدان می‌شود. البته برخی از از این تومورها سرطانی نبوده که با نام تومورهای (LMP) شناخته می‌شود. تومورهای LMP با رشد آهسته‌تر و کم خطر‌تری نسبت به انواع دیگر سرطان تخمدان همراه هستند.
احتمال نجات یافتن از سرطان تخمدان چقدر است؟
اگر سرطان اپیتلیال تخمدان در ۵ سال اول بیماری تشخیص داده شود، میزان درمان و نجات یافتن فرد با توجه به زمان و نوع تشخیص آن بیماری ۱۷ تا ۹۰ درصد است. همچنین احتمال بهبودی برای تومورهای LMP در حدود ۸۹ تا ۹۷ تشخیص داده می‌شود.
جراحی سرطان تخمدان
عمل جراحی برای تشخیص سرطان تخمدان و تعیین مرحله آن انجام می‌گیرد. البته جراحی به عنوان اولین فاز درمان نیز شناخته می‌شود که هدف آن خارج کردن توده سرطان تا حد امکان است. در واقع جراحی شامل خارج کردن یک تخمدان و بافت مجاور آن است که در مراحل پیشرفته ممکن است هر دو تخمدان همراه با رحم و بافت‌های اطراف آن خارج شوند.
شیمی درمانی
در همه مراحل سرطان تخمدان شیمی درمانی معمولا بعد از انجام جراحی انجام می‌گیرد. در واقع هدف از شیمی درمانی از بین بردن سرطان باقی مانده در بدن با استفاده از داروها است. این داروها ممکن است به صورت خوراکی یا تزریق به صورت وریدی باشد. همچنین برخی داروها داخل شکم تزریق می‌شوند. در زنان با تومورهای LPM نیازی به شیمی درمانی نبوده؛ مگر آنکه تومورها پس از جراحی نیز رشد کنند.
درمان‌های هدفمند
محققان بر درمان‌هایی کار می‌کنند که این درمان‌ها راه رشد سرطان تخمدان را مورد هدف قرار می‌دهند. در واقع پروسه‌ای به نام رگ‌زایی شامل تشکیل عروق خونی جدید برای تغذیه تومورها بوده که دارویی با نام آواستین این پروسه را متوقف کرده و سبب می‌شود تومورها کوچک شده یا رشد آن‌ها متوقف شود.
پس از درمان سرطان تخمدان چه تغییراتی در بدن رخ می‌دهد؟
پس از درمان سرطان تخمدان اتفاقاتی در بدن رخ می‌دهد که آشنایی با آن‌ها بسیار اهمیت دارد. آشنایی با اتفاقات بعد از سرطان تخمدان بسیار اهمیت داشته و سبب می‌شود شما پس از مشاهده این تغییرات شوکه نشوید و بتوانید اقدامات لازم را انجام دهید. از جمله این تغییرات و اقدامات لازم برای آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
یائسگی زودرس
زمانی که هر دو تخمدان از بدن خارج شود، زنان دیگر نمی‌توانند از خود استروژن تولید کنند. عدم تولید استروژن سبب یائسگی می‌شود. بنابراین مهم نیست که سن بیمار چقدر باشد، با خروج تخمدان‌ها یائسگی آغاز می‌شود. کاهش تولید استروژن ریسک عوارض پزشکی خاص نظیر پوکی استخوان را نیز بالا می‌برد. بنابراین افرادی که تحت درمان سرطان تخمدان قرار می‌گیرند، باید به صورت مرتب مراقبت‌های دائمی را دنبال کنند.
تحرک داشتن
زنانی که مراحل درمان سرطان تخمدان را سپری کرده‌اند، ممکن است زمان زیادی طول بکشد تا انرژی آن‌ها بازگردد. خستگی یکی از مشکلات شایعی است که پس از درمان سرطان تخمدان مشاهده می‌شود. بنابراین با آغاز برنامه‌های ورزشی ملایم می‌توانید به ارتقا سلامت روانی و جسمی و بازگرداندن انرژی خود کمک بسیاری کنید. همچنین با پزشک خود مشورت کنید تا فعالیت‌هایی را که برای شما مناسب است مشخص کند.
عوامل کاهش‌دهنده ریسک ابتلا به سرطان تخمدان
امروزه سرطان‌ها بیش از پیش افزایش یافته است و بسیاری از زنان دچار سرطان‌های نظیر سرطان تخمدان می‌شوند. بنابراین آشنایی با عوامل کاهش‌دهنده احتمال ابتلا به سرطان تخمدان بسیار اهمیت داشته و تضمین‌کننده سلامت زنان است. از جمله عوامل کاهش‌دهنده احتمال ابتلا به سرطان تخمدان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
بارداری و شیر دادن به نوزاد
زنانی که باردار می‌شوند، کمتر از سایر افراد در معرض ابتلا به سرطان تخمدان قرار دارند. ریسک ابتلا به این سرطان تخمدان با هربار بارداری کاهش یافته و شیر دادن نیز کمک بسیار زیادی به کاهش احتمال ابتلا به سرطان تخمدان می‌کند.
قرص‌های ضد بارداری
از دیگر عوامل کاهش‌دهنده ریسک ابتلا به سرطان تخمدان می‌توان به قرص‌های ضدبارداری اشاره کرد. احتمال ابتلا به سرطان تخمدان در خانم‌هایی که حداقل ۵ سال قرص‌های ضدبارداری را مصرف کرده‌اند، تنها نیمی از افرادی است که هرگز این قرص‌ها را مصرف نکرده‌اند. قرص‌های ضد بارداری همانند بارداری از تخمک‌گذاری جلوگیری کرده و تخمک‌گذاری کمتر سبب کاهش احتمال ابتلا به سرطان تخمدان می‌شود.
توبکتومی یا عقیم سازی لوله‌ای
بستن لوله‌ها که با نام عقیم‌سازی لوله‌ای شناخته می‌شود، از ابتلا به سرطان تخمدان جلوگیری می‌کند. این موضوع در هیسترکتومی یا برداشتن رحم نیز صادق است.
خارج کردن تخمدان‌ها
افرادی موتاسیون‌های ژنتیکی دارند که آن‌ها را در معرض ابتلا به سرطان تخمدان قرار می‌دهد. در این افراد خارج کردن تخمدان‌ها یکی از گزینه‌های مهم است. همچنین در زنان بالای ۴۰ سال استفاده از روش هیسترکتومی می‌تواند مناسب باشد.
رژیم غذایی کم چرب
رژیم غذایی قابل اعتمادی برای جلوگیری از سرطان تخمدان وجود ندارد. اما بر اساس شواهدی که موجود است، آنچه شما می‌خورید می‌تواند در احتمال ابتلا به سرطان تخمدان تاثیرگذار باشد. بر اساس تحقیقات انجام شده زنانی که حداقل به مدت ۴ سال رژیم غذایی کم چرب داشتند، کمتر از سایر زنان در معرض ابتلا به سرطان تخمدان قرار دارند. همچنین بر اساس گفته محققان این سرطان در زنانی که سبزیجات بسیار زیادی مصرف می‌کنند، کمتر از سایر زنان است. با وجود پژوهش‌های انجام شده تحقیقات بیش‌تری مورد نیاز است تا تاثیر رژیم غذایی بر کاهش ابتلا به سرطان تخمدان مشخص شود.
سرطان تخمدان و مراقبت‌های لازم برای پیشگیری و درمان آن
سرطان تخمدان از جمله سرطان‌های شایع در زنان است که با مشاهده علائم این بیماری باید به سرعت به پزشک مراجعه کنید. همچنین اگر در خانواده خود سابقه سرطان تخمدان یا سرطان سینه دارید، باید پزشک خود را مطلع کرده تا او شما را به یک مشاوره ژنتیکی راهنمایی کند. اگر این سرطان به موقع تشخیص داده شود، در بسیاری مواقع به راحتی قابل درمان بوده و جای نگرانی نیست.