استرس هر تغییری در محیط که نیازمند واکنش بدن و سازگاری با آن باشد را شامل می‌شود. بدن با انواعی از پاسخ‌های فیزیکی، احساسی و ذهنی نسبت به این تغییرات واکنش نشان می‌دهد. استرس اما به صورت کلی بخش طبیعی زندگی است و نمی‌توان آن را به صفر رساند. تنها با رعایت برخی نکات باید آن را کمتر کرد. اثر استرس بر بدن بسیار زیاد بوده و در راس آن‌ها بانوان را نشانه گرفته است. بنابراین در این مطلب در مورد اثر استرس بر بدن و پریود خواهید خواند.
استرس چطور بر سلامت بدن اثر می‌گذارد؟
همان‌طور که گفته شد، بدن انسان به گونه‌ای طراحی شده که در بسیاری از شرایط، به خصوص مواقعی که نسبت به محیط خود ناآشنا است، استرس را تجربه کرده و به آن عکس‌العمل نشان می‌دهد. استرس به دو نوع مثبت یا مفید و منفی یا مخرب تقسیم می‌شود که بستگی به نوع چالش‌های روزمره هر شخص دارد. استرس مفید مانند ترفیع شغلی یا گرفتن مسئولیت‌های بیشتر کاری یا اجتماعی است. بدن شخص با این که در برابر آن واکنش نشان می‌دهد، اما خوب می‌داند در نهایت اتفاقات خوبی در انتظارش است.
در سوی دیگر استرس منفی می‌تواند خواب و خوراک را از انسان گرفته و مانند نامش، تاثیرات مخربی روی آن داشته باشد. استرس مخرب، علائمی فیزیکی مانند سردرد، ناراحتی معده، فشار خون بالا، درد در ناحیه قفسه سینه و اختلال در خواب را در پی دارد و باید هر چه زودتر فکری به حال آن کرد. استرس گاهی اوقات علائم یا بیماری‌هایی خاص را به وجود می‌آورد؛ هر چند تعدادشان واقعا اندک است.
مصرف الکل، تنباکو و سایر مواد مخدر در تشدید استرس موثر است. این که این مواد در تسکین دردها و استرس‌ها تاثیر دارد، صرفا یک توهم بوده و نباید به آن دامن زد. این مواد باعث ماندگاری بدن در وضعیت استرس شده و مشکلات و عواقب بیشتری را به دنبال دارد.
آمار و ارقام در مورد استرس
مطالعات و تحقیقات زیادی از سوی نهادهای گوناگون در سطح جهانی پیرامون استرس انجام شده است و برخی از آن‌ها نگران کننده به نظر می‌رسد. در ادامه بد نیست آن‌ها را با هم بخوانیم:
- طبق تحقیقات ۴۳ درصد از مردم جهان از تاثیرات استرس روی سلامتی خود رنج می‌برند که آماری عجیب است.
- ۷۵ تا ۹۰ درصد مراجعه‌های مردم به مطب پزشکان به علت بیماری‌ها و عارضه‌های ناشی از استرس است. از این بیماری‌ها باید سردرد، آسم، آرتریت، افسردگی، اضطراب، دیابت، اختلالات قلبی، ریزش موی بدن، فشار خون بالا و مشکلات پوستی را نام برد.
اداره امنیت و سلامت شغلی طی سال‌های اخیر، از استرس به عنوان عاملی بسیار خطرناک در محیط کار یاد کرد. استرس سالانه بیشتر از ۳۰۰ بیلیون دلار هزینه روی دست آمریکایی‌ها می‌گذارد.
پاسخ بدن به استرس چگونه است؟
هنگامی که فردی استرس دارد، عضلات بدنش سفت شده و تپش قلب می‌گیرد. به دنبال آن تنفس هم با سرعت بیشتری انجام می‌شود، اما همه چیز به همین جا ختم نخواهد شد. بدن در این حالت هورمون‌هایی ترشح کرده و باعث می‌شود فرد با چنین تهدیدهایی شروع به مبارزه یا فرار کند. این حالت را در اکثر مواقع استرس حاد می‌نامیم که تهدیدی جدی برای سلامت انسان است.
هورمون‌ها به طور کلی بدن را وادار به ستیز یا گریز میکنند. غده فوق کلیه در مواقع خطر، این دسته از هورمون‌ها نظیر آدرنالین، نورآدرنالین و کورتیزول را ترشح میکنند که انجام مقادیر زیادی از آن خطرناک است. ترشح بیش از اندازه منجر به ضعف در سیستم ایمنی بدن، آسیب رسیدن به استخوان‌ها و در نتیجه ضعیف شدن ماهیچه‌ها می‌شود.
انواع اثر استرس بر بدن
بیماری‌ها و مشکلات ناشی از استرس کم نیستند و در این جا به چند تا از آن‌ها اشاره می‌شود:
۱- معده درد
شاید گرفتار معده درد شده‌اید و اعضای خانواده احتمال می‌دهند استرس دارید. در واقع یکی از اصلی‌ترین دلایل معده درد همین بود که با حالت تهوع همراه است. این شرایط کاملا طبیعی بوده و در پاسخ به واکنش ستیز یا گریز صورت می‌گیرد. فعالیت‌های گوارشی در بدن به دنبال آن کند یا حتی متوقف می‌شوند.
۲- مشکلات مزاجی
در ادامه این که استرس منجر به توقیف فعالیت‌های دستگاه گوارش می‌شود، فرد به اسهال، یبوست و مشکلات این چنینی مبتلا خواهد شد. ابتلا به سندروم روده تحریک پذیر که عواقبی نظیر شکم درد، یبوست، اسهال و گرفتگی عضلات را در بر دارد، از دیگر مشکلات مزاجی ناشی از استرس است.
۳- سردرد
در مورد سردرد توضیحاتی ارائه شد. وقتی فرد به این مشکل دچار شود، عضلات سر، گردن و شانه وی سفت شده و حتی می‌گیرد. میگرن از سری مشکلات رایج بین جوانان جوامع مختلف بوده که اقدامات برای کاهش استرس باعث بهبود آن‌ها می‌شود.
۴- رفلاکس معده
از آن جایی که پرخوری یکی از نشانه‌های داشتن استرس بوده، افراد ممکن است غذاهای ناسالم زیادی مصرف کنند. مصرف بیش از اندازه مشروبات الکلی و سیگار نیز همین پیامد را در بر دارد که همگی منجر به رفلاکس و سوزش معده می‌شود. رفلاکس به معنای بالا رفتن اسید معده به سمت مری است. در صورت عدم درمان در موارد جدی، فرد ممکن است با مشکلاتی نظیر زخم معده و ایجاد بافت اسکار دست و پنجه نرم کند.
۵- عدم تنفس صحیح
هنگام دچار شدن به استرس، تنفس شخص سریع‌تر شده و این کار را به سختی انجام می‌دهد. این زمانی چالش‌برانگیزتر می‌شود که شخص بیماری‌هایی مانند آسم یا مشکلات ریوی همچون آمفیزم هم داشته باشد. اکسیژن در این اوضاع به صورت دشوارتری به شش‌ها راه پیدا می‌کند.
۶- مشکلات قلبی
در صورت زیاد بودن میزان هورمون‌ها برای مبارزه با استرس، قلب نیز تحت تاثیر قرار می‌گیرد. دلیل آن افزایش خون و در نهایت حمله یا سکته قلبی است. التهاب رگ‌های خونی نیز عدم رسیدن خون به عضلات قلب را در پی دارد که این به ویژه در سالمندان یا افراد عصبی بیشتر دیده می‌شود.
۷- دیابت
کبد در واکنش به ستیز یا گریز در زمان داشتن استرس، قند خون یا همان گلوکز را به درون خون آزاد می‌کند. در صورت چاقی افراد که متاسفانه ایرانی‌های زیادی به آن دچار هستند، دیابت یکی از پیامدهای منفی خواهد بود. افراد دیابتی همواره باید در مدیریت استرس خود در تلاش باشند تا قند خون آن‌ها نیز کنترل شود.
استرس بر پریودی چه تاثیری دارد؟
استرس باعث نامنظم شدن چرخه قاعدگی در بانوان می‌شود و حتی پریودی آن‌ها را با درد همراه می‌کند. از جمله علائم پیش از پریودی که گرفتگی عضلات، نوسانات خلق و خو و موارد مشابه هستند، با استرس شدیدتر و با درد بیشتر می‌شوند.
برای کاهش اثر استرس بر بدن چه کار کنیم؟
انجام ۳۰ دقیقه حرکات ورزشی حتی سبک مانند پیاده‌روی و شنا از شدت استرس شما می‌کاهد. ورزش باعث تقویت خلق و خو شده و استرس را تا حد قابل توجهی کم می‌کند. متخصصان این حوزه به ورزش کردن خارج از محیط خانه و زیر نور آفتاب توصیه میکنند تا فرد احساس بهتری از خود داشته باشد. ضمنا در بسیاری از مواقع استرس را به چشم یک اتفاق خوب و لازم برای بدن بدانید. این گونه اغلب با آن مشکل خاصی نخواهید داشت.